Thực hiện Dự án di dân, tái định cư Thủy điện Sơn La, TX. Mường Lay có trên 80% diện tích đất nông nghiệp bị thu hồi xây dựng các công trình. Khắc phục tình trạng thiếu đất sản xuất cho nông dân, TX. Mường Lay chỉ đạo cơ quan chức năng tiếp tục đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng nông nghiệp, nông thôn. Mặt khác vận động, hướng dẫn người dân tận dụng bãi đất trống, bãi bồi bên sông Ðà và chuyển đổi ruộng một vụ kém hiệu quả sang trồng rau an toàn. Đến nay, thị xã hình thành được vùng phát triển sản xuất rau màu theo hướng hàng hóa ở xã Lay Nưa và phường Sông Đà. 

Những luống rau cải ngọt, cải ngồng, cà rốt, bắp cải tiếp tục cho thu hoạch vụ mới làm cho mảnh vườn gần 2.000m2 của gia đình chị Lý Thị Tiến, tổ 4, phường Sông Đà phủ màu xanh mướt. Với kinh nghiệm gần chục năm trồng rau, gia đình chị Tiến trồng thâm canh, xen canh, tăng vụ với nhiều loại rau mùa nào thức ấy. Để rau màu phát triển tốt, gia đình chị Tiến áp dụng biện pháp chăm sóc rau màu, tăng cường bón các loại phân giàu chất dinh dưỡng, độ ẩm cao.

Cách đó không xa, trên diện tích 3.000m2 của gia đình ông Nguyễn Quang Chiến, tổ 4, phường Sông Đà, rau màu được gieo trồng khép kín quanh năm với bắp cải, su hào, cải thảo, cà chua, đậu cove... Thời tiết năm nay diễn biến bất thường nhưng nhờ sự đầu tư, chăm bón hợp lý nên toàn bộ diện tích rau màu của gia đình ông Chiến đều phát triển tốt. Để tiêu thụ rau thuận lợi, ông Chiến thường tính toán trồng loại rau nào, thời gian trồng bao lâu theo mùa vụ trong năm. Nhờ đó, diện tích chuyên canh rau màu của gia đình ông mang lại nguồn thu nhập ổn định mỗi năm trên 80 triệu đồng. Theo ông Chiến, từ hiệu quả kinh tế do sản xuất rau màu đem lại, gia đình ông đã vận động các hộ lân cận sản xuất rau màu để phát triển kinh tế gia đình.

Khắc phục khó khăn về đất sản xuất, phường Sông Ðà đã mượn diện tích đất bãi dự phòng của thị xã chia cho các hộ dân cải tạo trồng rau màu. Ðồng thời hỗ trợ đường ống dẫn nước và máy xúc làm đất cho toàn bộ diện tích đất trồng để người dân cải tạo đưa vào sản xuất. Nhờ đó, tổng diện tích sản xuất các loại rau màu của phường Sông Ðà hiện đã tăng lên trên 5ha, sản lượng trung bình mỗi năm ước đạt trên 200 tấn. Nhiều hộ có thu nhập ổn định từ 30 - 80 triệu đồng mỗi năm từ trồng rau an toàn.

Ông Nguyễn Mạnh Cường, Phó Chủ tịch UBND phường Sông Đà cho biết: Trên tổng diện tích hơn 5ha trồng rau màu thì gần 3ha được bà con nông dân trồng các loại rau màu hàng hóa nhằm tăng giá trị kinh tế trên một đơn vị diện tích. Từ trồng rau đã đảm bảo được thực phẩm và thu nhập ổn định cho các hộ sản xuất nông nghiệp. Thời gian tới phường sẽ vận động và hỗ trợ bà con trồng rau màu trong nhà màng để nâng cao hiệu quả.

Hơn chục năm về trước, xã Lay Nưa sản xuất nông nghiệp theo hướng độc canh một vụ lúa. Sau khi thu hoạch, nhiều diện tích đất trên địa bàn xã bị bỏ hoang, trong khi đời sống sinh hoạt của bà con gặp không ít khó khăn. Từ năm 2015, xã Lay Nưa đẩy mạnh tuyên truyền, vận động người dân chuyên canh, tăng vụ rau màu theo hướng hàng hóa. Thời gian đầu các hộ gia đình trồng rau màu chủ yếu phục vụ nhu cầu gia đình. Tuy nhiên nhận thấy nhu cầu rau xanh của người dân thị xã khá lớn, nhiều hộ dân đã chuyển đổi sang trồng rau hàng hóa. Với phương châm mùa nào rau nấy, nông dân trong xã thực hiện các biện pháp luân canh, xen canh, gối vụ hoặc trồng trái vụ các loại cây rau màu.

Ông Lò Văn Trường, bản Ho Cang, xã Lay Nưa cho biết: Trước đây gia đình tôi chuyên trồng lúa nhưng thấy hiệu quả không cao nên quyết định chuyển đổi sang trồng rau màu. Với 1000m2 tôi trồng các loại rau như su hào, cà chua, súp lơ. Nhìn chung trồng rau thu nhập cao hơn trồng lúa. Các cơ quan chuyên môn của thị xã cũng quan tâm tập huấn kỹ thuật cho bà con để sản xuất hiệu quả cho thu nhập cao.

Nhiều hộ dân trên địa bàn xã Lay Nưa đã có nguồn thu nhập cao hơn từ trồng rau; trên một đơn vị diện tích, giá trị kinh tế từ trồng rau màu tăng 2 - 3 lần so với trồng lúa. Hiệu quả mô hình trồng rau theo hướng hàng hóa đã thúc đẩy nhiều hộ dân trên địa bàn mạnh dạn chuyển đổi đất trồng lúa sang trồng rau. Từ quy mô gia đình nhỏ lẻ, đến nay toàn xã có khoảng 50 hộ chuyên sản xuất rau theo hướng an toàn với diện tích gần 10ha, tạo thu nhập ổn định, giúp nhiều hộ dân vươn lên thoát nghèo.

Phát triển rau màu theo hướng hàng hóa là một trong những giải pháp được TX. Mường Lay triển khai nhằm tái cơ cấu nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị cây trồng. Theo ông Trần Văn Ngạn, Phó Trưởng phòng Kinh tế TX. Mường Lay, để khai thác hiệu quả đất đai, phát triển nông nghiệp theo hướng hàng hóa, thị xã đã chú trọng chuyển dịch cơ cấu cây trồng, áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Với chức năng nhiệm vụ đảm nhận, ngay từ đầu năm, phòng đã chỉ đạo các xã, phường vận động bà con chuyên canh, tăng vụ rau màu theo hướng hàng hóa. Đồng thời hướng dẫn bà con lựa chọn cây rau màu phù hợp thời vụ và điều kiện thổ nhưỡng địa phương. Khuyến khích bà con thu hoạch sản phẩm rau màu đến đâu, làm đất, gieo trồng vụ rau mới đến đó.

Tuy nhiên để tiến tới thâm canh rau màu theo hướng bền vững, nâng cao nhận thức của người dân trong việc sản xuất sản phẩm chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu thị trường và tăng giá thành sản phẩm, người dân cần thêm sự hỗ trợ về cơ chế chính sách, tập huấn về khoa học kĩ thuật, xây dựng thương hiệu, hướng tiêu thụ sản phẩm, từng bước xây dựng vùng chuyên canh trồng rau an toàn ở TX. Mường Lay.