Có mặt tại khu vực cầu bản Bó, xã Chiềng Đông, huyện Tuần Giáo những ngày giữa tháng 11/2024, chúng tôi thấy khá đông người đang tận thu cát. Việc khai thác được thực hiện hoàn toàn thủ công. Mỗi gia đình có 2 – 3 người xúc cát, sỏi từ lòng suối cạn vun thành đống, sau đó sàng cát đóng bao chở bằng xe máy về làm vật liệu xây dựng. 

Thời điểm từ tháng 10 trở đi vào mùa khô nên nhu cầu xây dựng, sửa chữa nhà ở của người dân tăng cao. Đây cũng là thời điểm các công trình dự án trên địa bàn đồng loạt khởi công dẫn đến tình trạng khan hiếm cát xây dựng cục bộ nên giá cát tăng cao. Một số hộ dân không có điều kiện mua cát xây dựng hoặc nhu cầu xây dựng ít nên đã ra suối Nậm Húa (khu vực cầu bản Bó) tận thu cát làm vật liệu xây dựng.

Tại khu vực cầu bản Bó, xã Chiềng Đông, việc người dân lấy cát đã làm cho lòng suối bị biến dạng với nhiều hố sâu, nham nhở. 

Ông Lò Văn Hoan, Chủ tịch UBND xã Chiềng Đông, huyện Tuần Giáo cho biết: Thời gian gần đây trên địa bàn xã có một số hộ dân tự ý tận thu cát tại khu vực cầu bản Bó làm vật liệu xây dựng, mỗi nhà lấy 1 - 2 bao về xây dựng công trình phụ. Ngay sau khi phát hiện xã đã cử cán bộ địa chính xuống hiện trường tuyên truyền nhắc nhở người dân không được tận thu cát tại khu vực lòng suối khi chưa được sự cho phép của các cơ quan có thẩm quyền, sau đó các hộ dân đã dừng việc tận thu cát.

Theo đại diện Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Tuần Giáo, hiện nay vẫn còn tình trạng người dân tự ý tận thu, khai thác cát. Nguyên nhân do chính quyền một số xã chưa thực sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo công tác quản lý, bảo vệ khoáng sản trên địa bàn, chưa làm hết trách nhiệm. Khu vực có khoáng sản phân bố trên địa bàn rộng, đa số địa hình hiểm trở, đi lại không thuận tiện dẫn đến khó khăn trong công tác quản lý, bảo vệ. Cát sỏi lòng suối làm vật liệu xây dựng thông thường đa số là cát chảy, trôi theo mùa mưa với trữ lượng ít không đủ để cấp phép theo Luật Khoáng sản. Trên địa bàn huyện không có mỏ khai thác cát, sỏi phục vụ nhu cầu xây dựng, do đó một số hộ dân đã tự ý khai thác cát thủ công.

Thời gian tới, Phòng Tài nguyên và Môi trường sẽ tham mưu UBND huyện ban hành các văn bản chỉ đạo tăng cường công tác quản lý nhà nước về hoạt động khoáng sản. Phối hợp với UBND các xã trên địa bàn tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật về khai thác khoáng sản. Trong đó việc khai thác tận thu khoáng sản khi chưa được cấp có thẩm quyền cho phép là vi phạm pháp luật. Trường hợp cố tình vi phạm sẽ tiến hành lập biên bản và xử phạt vi phạm hành chính theo quy định.

Video người dân tự ý tận thu cát tại khu vực cầu bản Bó, xã Chiềng Đông, để làm vật liệu xây dựng.

Việc người dân tự ý tận thu cát tại khu vực suối Nậm Húa nhằm phục vụ nhu cầu xây dựng dân dụng và số lượng khai thác không nhiều. Nhưng nếu trình trạng này kéo dài, sẽ tạo thành thói quen, mỗi hộ dân khi có nhu cầu sử dụng cát lại tự ý ra suối tận thu, ban đầu chỉ là công trình nhỏ nhưng rồi sẽ đến công trình lớn hơn. Việc tự ý tận thu khai thác cát sẽ làm thay đổi dòng chảy, kéo theo bờ kè nhanh chóng hư hỏng, xuống cấp. Vì vậy, chính quyền địa phương, các cơ quan chức năng huyện Tuần Giáo cần tăng cường công tác tuyên truyền nhắc nhở người dân, có giải pháp quản lý để không xảy ra tình trạng người dân tự ý tận thu cát trên địa bàn.

Bài, ảnh: Anh Nguyễn