Lời dạy của Bác Hồ

Trong “Thư gửi cán bộ ngành y tế” ngày 27-2-1955, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu ba nội dung hết sức quan trọng của ngành y tế, đó là: Phải thật thà đoàn kết; Thương yêu người bệnh; Xây dựng nền y học nước nhà.

Vào đêm giao thừa Tết Tân Sửu 1961, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đi thăm, chúc Tết gia đình bác sĩ Hồ Đắc Di (1900 - 1984, Chủ tịch Tổng hội Y học Việt Nam) và gia đình bác sĩ Tôn Thất Tùng (1912 - 1982, Thứ trưởng Bộ Y tế). Sau này, bác sĩ Hồ Đắc Di nhớ lại: “Bác dạy Lương y phải như từ mẫu... Y học cũng phải dựa trên nguyên tắc: Khoa học, dân tộc, đại chúng!”. Bác sĩ Tôn Thất Tùng cũng cho biết: “Năm 1962, tôi được tặng danh hiệu Anh hùng Lao động. Nghĩ lại, nếu quả tôi đóng góp chút gì về khoa học, chính là nhờ tôi biết học và hành bài học đoàn kết của Bác Hồ. Tôi hiểu rằng sự nghiệp khoa học bao giờ cũng là sự nghiệp tập thể. Người làm công tác khoa học, phải học cách phối hợp, phối hợp rất tài tình các binh chủng khác nhau, như Bác Hồ đã tập hợp trí, dũng của dân ta, đưa dân ta từ thắng lợi này đến thắng lợi khác”.

Một trong những câu chuyện cảm động nhất là về bác sĩ Đặng Văn Ngữ. Bác sĩ Đặng Văn Ngữ (1910 - 1967) tốt nghiệp bác sĩ Y khoa n#m 1937 tại Đại học Y Hà Nội. Ít năm sau, ông sang Nhật nghiên cứu sâu hơn về chuyên ngành. Tháng 12-1946, biết tin kháng chiến toàn quốc bùng nổ, ông tìm cách về nước và tới Việt Bắc gặp Chủ tịch Hồ Chí Minh. Bác sĩ Đặng Văn Ngữ đã viết về cuộc gặp đó như sau: “Tôi có cảm tưởng thân mật như một người con đi xa về gặp cha vậy”. Sau đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi gắm ông sản xuất Penicil-line. Kết quả là bác sĩ Đặng Văn Ngữ đã nghiên cứu thành công cách sản xuất ra thuốc Penicilline, loại thuốc kháng sinh này đã góp phần rất lớn trong điều trị chống nhiễm khuẩn cho thương binh và nhân dân trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ sau này.

Năm 1955, bác sĩ Đặng Văn Ngữ sáng lập ra Viện Sốt rét - Ký sinh trùng và côn trùng Việt Nam và trở thành Viện trưởng đầu tiên của viện này. Đúng vào dịp Tết Đinh Mùi năm 1967, ông dẫn đầu một đoàn nghiên cứu sốt rét vào chiến trường để nghiên cứu các biện pháp phòng, chống sốt rét tại chiến trường và về vắc xin sốt rét. Ngày 1-4-1967, ông đã hy sinh trên mặt trận Trị - Thiên - Huế trong một trận bom B52 của Mỹ. Ngay trong năm 1967, ông được Nhà nước truy tặng danh hiệu Anh hùng lao động, liệt sĩ. Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, giải thưởng lớn về khoa học của Nhà nước cho các công trình khoa học.

Những thành tựu to lớn

Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng (tháng 9-1960) khẳng định: “Con người là vốn quý nhất của chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ và bồi dưỡng sức khỏe của con người là mục tiêu cao quý của các ngành y tế và thể dục thể thao dưới chế độ ta”.

Những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, ngành Y tế Việt Nam đã có những thành tựu to lớn, với một hệ thống y tế ngày càng hoàn chỉnh.

Ngày 25-10-2023, Ban Bí thư ban hành Chỉ thị số 25-CT/TW “về tiếp tục củng cố, hoàn thiện, nâng cao chất lượng hoạt động của y tế cơ sở trong tình hình mới”. Chỉ thị hướng tới mục tiêu: Phát triển vững chắc hệ thống y tế cơ sở, xây dựng mạng lưới y tế rộng khắp, gần dân; nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của y tế cơ sở; nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, trách nhiệm phối hợp của các cơ quan, tổ chức trong xây dựng, triển khai thực hiện chủ trương, chính sách, pháp luật về y tế cơ sở.

Dịp kỷ niệm 94 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (3/2/1930 - 3/2/2024), trong bài viết “Tự hào và tin tưởng dưới lá cờ vẻ vang của Đảng, quyết tâm xây dựng một nước Việt Nam ngày càng giàu mạnh, văn minh, văn hiến và anh hùng”, cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã đánh giá: “Trong khi chưa thực hiện được việc bảo đảm cung cấp dịch vụ y tế miễn phí cho toàn dân, Việt Nam mở rộng diện bảo hiểm y tế bắt buộc và tự nguyện, đến nay đã đạt mức 93,35% (năm 1993 mới chỉ là 5,4%); đồng thời tập trung vào việc tăng cường y tế phòng ngừa, phòng, chống dịch bệnh, hỗ trợ các đối tượng có hoàn cảnh khó khăn. Nhiều dịch bệnh vốn phổ biến trước đây đã được khống chế thành công. Người nghèo, trẻ em dưới 6 tuổi và người cao tuổi được cấp bảo hiểm y tế miễn phí. Tỉ lệ suy dinh dưỡng ở trẻ em và tỉ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh giảm gần 3 lần. Tuổi thọ trung bình của dân cư tăng từ 62 tuổi năm 1990 lên 73,7 tuổi năm 2023”.

Theo thông tin từ Bộ Y tế, Quốc hội thống nhất mục tiêu ngành Y tế năm 2024 có 13,5 bác sĩ/1 vạn dân; 32,5 giường bệnh/1 vạn dân; 94,1% dân số tham gia bảo hiểm y tế. Kết quả, năm 2024 ngành Y tế hoàn thành 3/3 chỉ tiêu kinh tế - xã hội chủ yếu được Quốc hội giao, trong đó vượt 2 chỉ tiêu được giao về số bác sĩ/vạn dân và số giường bệnh/vạn dân, đạt chỉ tiêu về tỉ lệ dân số tham gia bảo hiểm y tế. Năm 2025, ngành Y tế sẽ tiếp tục thực hiện các chỉ tiêu quan trọng do Quốc hội giao, bao gồm: Tỉ lệ dân số tham gia bảo hiểm y tế đạt 95%; số bác sĩ trên 10.000 dân đạt 15 bác sĩ; số giường bệnh trên 10.000 dân đạt 34,5 giường.

Bộ Y tế cũng đã công bố Quyết định của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch mạng lưới cơ sở y tế thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn 2050 mở ra hướng đi mới trong phát triển hệ thống y tế quốc gia. Mục tiêu tổng quát đến năm 2030: Xây dựng và phát triển mạng lưới cơ sở y tế quốc gia phù hợp với yêu cầu bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, hướng tới mục tiêu công bằng, chất lượng, hiệu quả và hội nhập quốc tế; bảo đảm tính kế thừa, tính khả thi và phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của đất nước từng thời kỳ; nâng cao chất lượng dịch vụ y tế ngang tầm các nước tiên tiến trong khu vực và trên thế giới. Tầm nhìn đến năm 2050: Mạng lưới cơ sở y tế từ trung ương đến địa phương đủ năng lực đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe nhân dân tương đương với nước phát triển, thu nhập cao... Phấn đấu đạt 45 giường bệnh trên 10.000 dân, 35 bác sĩ trên 10.000 dân, 4,5 dược sĩ trên 10.000 dân, 90 điều dưỡng trên 10.000 dân; tỉ lệ giường bệnh tư nhân đạt 25% tổng số giường bệnh...

Theo Bộ Y tế, Việt Nam đã chủ động sản xuất được nhiều loại vắc xin phòng bệnh. Nước ta đã sản xuất thành công kháng sinh Penicilline (1950), vắc xin phòng bệnh đậu mùa (1961), vắc xin Sabin phòng bại liệt (1961), vắc xin phòng cúm mùa 4 type (2021)... Vắc xin tả uống của Việt Nam phát triển từ công nghệ được Thụy Điển chuyển giao và Việt Nam cũng là quốc gia nghiên cứu, sản xuất được vắc xin này từ sớm. Năm 2000 - 2001, Việt Nam tiếp tục chuyển giao miễn phí công nghệ này cho Viện Vắc xin Hàn Quốc và từ đó một công ty của Ấn Độ đã có bản quyền sản xuất vắc xin tả uống xuất khẩu khắp thế giới.

Nhờ đó, Việt Nam đã kiểm soát và ngăn ngừa được các dịch bệnh nguy hiểm. Nước ta đã thanh toán thành công các dịch bệnh nguy hiểm như đậu mùa, bại liệt, dịch hạch, uốn ván sơ sinh. Việt Nam là một trong những nước khống chế thành công dịch SARS (Hội chứng hô hấp cấp tính nặng); đồng thời ngăn chặn thành công những bệnh truyền nhiễm mới nổi như cúm A/H7N9 (bệnh viêm đường hô hấp cấp nặng do virus cúm A/H7N9 lây từ gia cầm sang người), Ebo-la (bệnh sốt xuất huyết do virus Ebola gây ra), MERS-CoV (hội chứng hô hấp Trung Đông - một bệnh hô hấp cấp tính nặng do coronavirus MERS gây ra). Dịch bệnh HIV/AIDS tại Việt Nam cũng tiếp tục được kiểm soát, cùng với Anh, Đức, Thụy Sĩ là 4 quốc gia có chất lượng điều trị HIV/AIDS tốt nhất thế giới. Việt Nam là 1 trong 4 quốc gia đầu tiên giải trình tự gene virus gây dịch Covid-19 và là nước thứ 5 trên thế giới sản xuất được sinh phẩm chẩn đoán kháng thể. Việt Nam là một trong những quốc gia có tỉ lệ bao phủ vắc xin Covid-19 cao nhất thế giới với tỉ lệ tiêm đủ mũi cơ bản cho người từ 12 tuổi trở lên đạt gần 100%, tỉ lệ tiêm mũi 4 cho người từ 18 tuổi trở lên có nguy cơ cao đạt 89,6%, góp phần quan trọng trong khống chế đại dịch Covid-19, đưa cuộc sống quay trở lại bình thường như hiện nay.

Cùng với tiếp tục giữ vững thành quả phòng, chống dịch Covid-19, toàn ngành Y tế đã ứng phó hiệu quả với các dịch bệnh mới nổi khác, cũng như các dịch bệnh truyền nhiễm, không để “dịch chồng dịch”.