Trong kho tàng văn hóa dân gian dân tộc Thái, có nhiều loại hình nghệ thuật như văn học dân gian, tiếng nói, chữ viết, các nghi thức tín ngưỡng, sản phẩm thủ công và hình thức biểu diễn nghệ thuật độc đáo. Mỗi loại hình nghệ thuật đều là kết tinh từ đời sống tinh thần của đồng bào được hun đúc qua các thế hệ.

Múa xòe - một trong những nét văn hóa đặc trưng dân tộc Thái.

Cùng với sự hội nhập, giao thoa văn hóa trong nhịp sống hiện đại, nhiều nét văn hóa truyền thống dân tộc Thái dần bị mai một. Số người trẻ quan tâm, học hỏi văn hóa truyền thống không nhiều, không gian thực hành, truyền dạy các giá trị văn hóa cho thế hệ sau ít phổ biến.

Những năm qua, cùng với các dự án, Chương trình mục tiêu quốc gia Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, việc đầu tư khôi phục, phát triển văn hóa được đẩy mạnh, chú trọng. Đời sống người dân phát triển, xu hướng hình thành các hội, nhóm, câu lạc bộ (CLB) gìn giữ, phát triển văn hóa, quy tụ những người tâm huyết, am hiểu, ưa thích văn hóa được hình thành. Không chỉ góp phần tích cực kết nối, lan tỏa, điểm tô bức tranh đa sắc màu văn hóa về miền đất, con người Tây Bắc mà còn thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Hiện nay, tại các bản, làng khu vực có đồng bào dân tộc Thái sinh sống, đa số đều có hội, nhóm, CLB văn hóa dân tộc Thái. Tuy vậy hoạt động thực hành của các hạt nhân văn hóa thường diễn ra trong phạm vi hẹp thôn bản, sự giao lưu, liên kết giữa các hội nhóm không nhiều.

Hội Văn hóa dân tộc Thái tỉnh Điện Biên (tiền thân là CLB Bảo tồn văn hóa, văn nghệ dân gian dân tộc Thái tỉnh Điện Biên) được thành lập cuối tháng 12/2024 với gần 200 thành viên, là nơi quy tụ đa dạng nhất các giá trị văn hóa dân gian dân tộc Thái. Ngay từ khi thành lập việc thúc đẩy giao lưu, học hỏi, liên kết các hội nhóm văn hóa Thái được Hội tích cực thúc đẩy. Các lớp tập huấn như: Nâng cao năng lực bảo tồn, phát huy văn hóa truyền thống, truyền dạy dân ca, dân vũ dân tộc Thái, chữ Thái cổ, phát triển các nét văn hóa có nguy cơ mai một được tiến hành. Các nghệ nhân, người am hiểu văn hóa dân tộc Thái truyền dạy tới học viên là hạt nhân văn hóa cư trú trong tỉnh.

Ông Lò Văn Quang, Phó Chủ tịch Hội Văn hóa dân tộc Thái tỉnh Điện Biên cho biết: Hiện nay xu hướng làng, bản lấy văn hóa làm sản phẩm phục vụ du lịch, phát triển kinh tế ngày càng phát triển. Để các giá trị văn hóa Thái thêm đầy đủ, hấp dẫn hơn trong mắt người dân, du khách, ngoài tích cực tham gia các hoạt động, sự kiện văn hóa trên địa bàn tỉnh, Hội đã trao đổi, liên kết, hợp tác với các CLB văn hóa Thái khác. Thông qua trao đổi, hợp tác, các nét văn hóa dân tộc Thái được gìn giữ, phát triển như kiến trúc nhà sàn, làng nghề thủ công, chữ viết, phong tục tín ngưỡng... Văn hóa Thái còn được xây dựng đưa vào các sản phẩm đặc trưng gắn liền phát triển kinh tế - xã hội.

CLB Văn hóa Thái TX. Mường Lay là nơi quy tụ văn hóa truyền thống đồng bào dân tộc Thái ngành Thái trắng. Với bề dày văn hóa, lịch sử, kiến trúc độc đáo, văn hóa truyền thống dân tộc Thái trắng là chủ thể cho phát triển du lịch bền vững tại TX. Mường Lay nhiều năm trở lại đây.

Ngay từ đầu năm, Hội Văn hóa Dân tộc Thái tỉnh Điện Biên đã phối hợp cùng CLB Văn hóa Thái TX. Mường Lay đẩy mạnh hợp tác, liên kết phát triển các mô hình lấy văn hóa làm nòng cốt thúc đẩy kinh tế như hoạt động homestay, tour du lịch, đặc sản vùng miền…

Ông Lò Minh Triều, Chủ nhiệm CLB Văn hóa Thái TX. Mường Lay chia sẻ: Việc tăng cường hợp tác, liên kết với Hội Văn hóa dân tộc Thái tỉnh Điện Biên tạo điều kiện thúc đẩy phát triển văn hóa truyền thống trong nhịp sống hiện đại. Thông qua kênh truyền thông của Hội và thành viên CLB, việc truyền thông, quảng bá, liên kết các sản phẩm du lịch tới người dân, du khách thập phương về dân tộc Thái trắng TX. Mường Lay sẽ thuận lợi, dễ dàng hơn.

Xã hội ngày càng phát triển, xu hướng xây dựng CLB, hội, nhóm văn hóa ngày càng nở rộ. Việc giao lưu, liên kết giữa các bên không chỉ tạo sự đoàn kết mà còn thúc đẩy hiểu biết, học hỏi lẫn nhau, hỗ trợ cùng phát triển trong đời sống hiện đại.