Văn hóa - Xã Hội

Hội nghị được kết nối trực tuyến tới 34 tỉnh, thành, đánh dấu bước quan trọng trong việc thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW và thúc đẩy mô hình tăng trưởng mới dựa trên KHCN,ĐMST&CĐS.

Thể chế mới mở đường cho đột phá

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Thứ trưởng Bộ KH&CN Bùi Hoàng Phương khẳng định, thế giới đang chứng kiến những chuyển biến vượt bậc với sự bùng nổ của các công nghệ mới, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo và các nền tảng số. Những công nghệ này đang làm thay đổi căn bản cách thức vận hành của mọi ngành, mọi lĩnh vực trong đời sống kinh tế - xã hội. Trong bối cảnh đó, các quốc gia trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng cần phải xây dựng cơ chế, chính sách đủ linh hoạt, đủ tầm nhìn để thúc đẩy, hỗ trợ và tận dụng được lợi thế của KHCN&ĐMST nhằm đưa đất nước phát triển nhanh và bền vững.

Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương cho biết, với sự ra đời của Nghị quyết 57, Bộ Chính trị đã khẳng định rõ: Phát triển KHCN,ĐMST&CĐS là đột phá quan trọng hàng đầu. Giai đoạn 2026-2030, đất nước được yêu cầu xác lập mô hình tăng trưởng mới dựa trên tri thức, công nghệ và đổi mới sáng tạo, coi đây là nền tảng để nâng cao năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh quốc gia.

Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương phát biểu tại Hội nghị.

Để KH&CN thực sự đi vào thực tiễn, Đảng, Nhà nước và Chính phủ đã ưu tiên một trong những bước đi quan trọng nhất là bảo đảm tối thiểu 3% ngân sách nhà nước dành cho KH&CN. Chủ trương này đã được cụ thể hóa trong các nghị định, thông tư và nhiều văn bản quy phạm pháp luật. Ngay trong năm 2025, ngân sách đã bổ sung 25.000 tỷ đồng cho KHCN,ĐMST&CĐS thể hiện quyết tâm rất lớn của Chính phủ.

Tuy vậy, trong giai đoạn đầu việc triển khai phân bổ, sắp xếp và giải ngân nguồn lực mới còn nhiều lúng túng. Đến nay, Bộ KH&CN đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính, báo cáo các cấp có thẩm quyền phân bổ tổng cộng 16.716 tỷ đồng cho 26 Bộ, cơ quan trung ương và các địa phương.

Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương cho biết, tại phiên họp thứ 5 của Ban Chỉ đạo Chính phủ về KHCN,ĐMST&CĐS và Đề án 06, Thủ tướng Phạm Minh Chính kết luận: Năm 2026 sẽ dành khoảng 95 nghìn tỷ đồng cho các lĩnh vực này. Đây vừa là cơ hội phát triển chưa từng có, vừa là thách thức rất lớn đòi hỏi các Bộ, ngành, địa phương phải có năng lực hấp thụ, triển khai và quản lý nguồn lực công một cách hiệu quả.

Theo Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương, để sử dụng hiệu quả nguồn ngân sách này, phải bắt đầu từ khâu lập kế hoạch và xây dựng dự toán. Đây là bước nền tảng quyết định hiệu quả đầu tư công cho KHCN,ĐMST&CĐS.

Thời gian qua, nhiều quy định mới được ban hành nhưng công tác lập kế hoạch và dự toán ở nhiều đơn vị vẫn còn nội dung chưa rõ, chưa thống nhất. Thứ trưởng đề nghị các đại biểu thảo luận thẳng thắn để tháo gỡ vướng mắc, bảo đảm cách hiểu và cách làm thống nhất khi triển khai Nghị định 265.

Thứ trưởng khẳng định, trong thời gian tới, Bộ KH&CN cam kết đồng hành cùng các Bộ, ngành và địa phương, sẵn sàng hỗ trợ trong quá trình tổ chức thực hiện, đồng thời phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính để bảo đảm nguồn lực được phân bổ đúng, đủ và kịp thời. Bộ KH&CN cũng tiếp tục hoàn thiện hệ thống công nghệ số trong quản lý kế hoạch - tài chính nhằm tăng cường công khai, minh bạch và nâng cao hiệu quả đầu tư công cho KHCN,ĐMST&CĐS.

Tại Hội nghị, Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương đã gửi lời chia sẻ sâu sắc trước những thiệt hại mà nhân dân Gia Lai phải gánh chịu trong đợt lũ lụt vừa qua. Thứ trưởng cho biết, Bộ KH&CN cùng với các cơ quan, đơn vị, tổ chức và doanh nghiệp, đã phối hợp để chung tay hỗ trợ, đóng góp một phần nhỏ bé nhằm giúp bà con sớm vượt qua khó khăn, ổn định cuộc sống.

Khơi thông nguồn lực, tạo nền tảng phát triển cho các địa phương

Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai Phạm Anh Tuấn bày tỏ vinh dự khi Gia Lai được lựa chọn tổ chức hội nghị có ý nghĩa chiến lược đối với sự phát triển của KHCN,ĐMST&CĐS trong cả nước.

Chủ tịch Phạm Anh Tuấn khẳng định, Nghị định 265 là văn bản nhận được sự quan tâm đặc biệt của đội ngũ quản lý, nhà khoa học và hệ thống tổ chức KH&CN bởi đây là nền tảng pháp lý quan trọng, tháo gỡ những nút thắt kéo dài trong cơ chế quản lý, phân bổ và sử dụng ngân sách.

Theo Chủ tịch Phạm Anh Tuấn, các địa phương đang đối mặt với khối lượng nhiệm vụ rất lớn, với hơn 150 đầu việc phải thực hiện theo yêu cầu của Trung ương và của tỉnh. Tuy nhiên, việc thiếu hướng dẫn cụ thể về quy trình chi tiêu, phân bổ nguồn lực khiến nhiều đơn vị còn e dè, lo ngại rủi ro pháp lý, chưa mạnh dạn triển khai. Nghị định 265 ra đời đúng thời điểm, tạo khuôn khổ pháp lý thống nhất, rõ ràng để các địa phương tự tin hơn trong tổ chức thực thi.

Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai Phạm Anh Tuấn phát biểu tại Hội nghị.

Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai đề nghị các Sở, ngành của tỉnh tập trung tiếp thu kỹ các quy định, hướng dẫn tại Hội nghị để triển khai nghiêm túc, bảo đảm an toàn, hiệu quả và đồng bộ.

Nhân dịp này, Chủ tịch UBND tỉnh Phạm Anh Tuấn gửi lời cảm ơn tới Bộ KH&CN, các tổ chức và doanh nghiệp đã hỗ trợ địa phương khắc phục hậu quả do cơn bão số 13. Những hỗ trợ này không chỉ mang giá trị vật chất mà còn là sự động viên lớn đối với Đảng bộ và nhân dân tỉnh.

Tại Hội nghị, các đại biểu đã trình bày các nội dung chuyên sâu, phân tích hệ thống chính sách mới cùng các yêu cầu đặt ra khi triển khai Nghị định 265.

Bà Nguyễn Hồng Vân, Vụ Kế hoạch - Tài chính cho biết: Nghị định số 265/2025/NĐ-CP được Chính phủ ban hành vào ngày 14/10/2025, quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo về tài chính và đầu tư trong KHCN&ĐMST. Nghị định đóng vai trò quan trọng trong việc tạo lập hành lang pháp lý đồng bộ, linh hoạt, nhằm thúc đẩy mạnh mẽ các hoạt động KHCN&ĐMST tại Việt Nam.

Nghị định tập trung hướng dẫn chi ngân sách nhà nước cho hoạt động KHCN&ĐMST, qua đó thể hiện cam kết của Nhà nước trong việc đầu tư và tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của lĩnh vực này. Các chính sách được quy định trong Nghị định bao gồm nhiều khía cạnh, từ đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ tài chính cho quỹ và tổ chức, đến đào tạo nguồn nhân lực và thực hiện các chế độ, chính sách đặc biệt.

Tại Hội nghị, ông Trần Như Hiền, Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch - Tài chính đã trình bày tham luận về hướng dẫn đăng ký và tổng hợp kế hoạch đầu tư công trong lĩnh vực KHCN,ĐMST&CĐS.

Theo ông Trần Như Hiền, việc lập kế hoạch đầu tư công trung hạn và hằng năm phải phù hợp với các mục tiêu nêu trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm và hằng năm của quốc gia, ngành, lĩnh vực, địa phương, cũng như các quy hoạch đã được phê duyệt; đồng thời bảo đảm thống nhất với Chiến lược, chương trình và kế hoạch tổng thể KHCN&ĐMST 5 năm và kế hoạch KHCN&ĐMST 5 năm của từng Bộ, ngành.

Kế hoạch cần phù hợp với khả năng cân đối nguồn vốn đầu tư công, có khả năng huy động thêm nguồn lực từ các thành phần kinh tế khác, bảo đảm cân đối vĩ mô và an toàn nợ công.

Nguồn lực đầu tư công phải được ưu tiên cho các dự án có ý nghĩa lớn và tính đột phá như nghiên cứu công nghệ chiến lược, xây dựng phòng thí nghiệm công nghệ chiến lược, đầu tư trung tâm nghiên cứu và phòng thí nghiệm theo mô hình "ba nhà", cũng như các dự án tạo không gian phát triển mới, tăng cường kết nối liên vùng, liên ngành và có tác động lan tỏa nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Bên cạnh đó, việc lập kế hoạch phải bảo đảm sử dụng vốn hiệu quả, tránh dàn trải, manh mún; đồng thời bảo đảm công khai, minh bạch, công bằng. Kế hoạch đầu tư công cần được quản lý tập trung, thống nhất về mục tiêu, cơ chế và chính sách, nhưng vẫn thực hiện phân cấp hợp lý để tạo quyền chủ động cho các bộ, ngành và địa phương, góp phần nâng cao hiệu quả đầu tư.

Ở lĩnh vực chuyển đổi số, ông Lê Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Chuyển đổi số quốc gia đã trình bày các điểm mới về quản lý đầu tư ứng dụng CNTT và chuyển đổi số. Theo đó, một trong những điểm mới là trình tự, thủ tục quyết định đầu tư đối với dự án đầu tư công đặc biệt: Chủ đầu tư được tự quyết định toàn bộ công việc trong hoạt động đầu tư để tổ chức thực hiện dự án bảo đảm tiến độ, chất lượng; được áp dụng hình thức chỉ định thầu đối với các gói thầu của dự án; áp dụng phương thức vừa thiết kế, vừa thi công và được áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước, đấu thầu; áp dụng định mức chi phí riêng để lập, thẩm định, phê duyệt dự toán dự án.

Toàn cảnh Hội nghị.

Tại Hội nghị, ông Phạm Đình Nguyên, Giám đốc Học viện Chiến lược KH&CN chia sẻ về Chiến lược phát triển KHCN&ĐMST đến năm 2030 và vấn đề điều chỉnh để đáp ứng yêu cầu trong bối cảnh mới.

Chiến lược chú trọng tháo gỡ các rào cản về hệ thống luật pháp, chính sách kinh tế, tài chính, đầu tư đối với hoạt động KHCN&ĐMST, về tự chủ của tổ chức KH&CN. Tập trung xây dựng thể chế, cơ chế, chính sách đặc thù vượt trội, thúc đẩy ứng dụng, chuyển giao công nghệ. Cho phép thực hiện cơ chế thử nghiệm chính sách mới, chấp nhận rủi ro trong việc triển khai và ứng dụng công nghệ mới, ĐMST, mô hình kinh doanh mới. Thúc đẩy xã hội hóa các nguồn đầu tư cho KHCN,ĐMST&CĐS đặc biệt là từ doanh nghiệp. Gắn kết chặt chẽ Khoa học xã hội và nhân văn với Khoa học tự nhiên, khoa học kỹ thuật và công nghệ trong quá trình triển khai nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội; xác định rõ các chỉ tiêu, chương trình hành động để ứng dụng và phát triển KHCN&ĐMST trong mọi mặt hoạt động ở các cấp, các ngành, các địa phương.

Tại Hội nghị, Bà Trương Thanh Thanh, Chủ tịch Hội đồng Quản lý Quỹ Hy vọng; ông Phạm Hiếu, Tổng biên tập Báo VnExpress; Bà Phạm Ngọc Anh, Chánh Văn phòng Tập đoàn FPT trao Hỗ trợ tái thiết sau bão với số tiền 3,35 tỷ đồng cho 9 trường học tại Gia Lai và 1.891 hộp thực phẩm bảo vệ sức khỏe trị giá hơn 300 triệu đồng cho giáo viên và học sinh tại Gia Lai.

Bà Trần Bảo Hồng, Giám đốc tài chính của Công ty cổ phần Viễn thông di động Vietnamobile trao ủng hộ 25 nghìn quyển vở cho học sinh.

Ông Võ Việt Thanh, đại diện Công ty Cổ phần giải pháp thanh toán Việt Nam -Vnpay trao suất ủng hộ 100 triệu đồng.

Ông Đinh Hồng Hải, đại diện Học viên Công nghệ Bưu chính viễn thông trao suất tài trợ 30 bộ STEM liên quan công nghệ chiến lược và các công cụ hỗ trợ trị giá 200 triệu đồng.

Quốc hội biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ.

Thúc đẩy đổi mới sáng tạo

Sáng ngày 10/12/2025, tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội Khóa XV, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ với 421/427 đại biểu tham dự (89,01%) biểu quyết tán thành.

Trước khi biểu quyết, Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Nguyễn Mạnh Hùng thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Báo cáo tóm tắt tiếp thu, chỉnh lý, giải trình dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ.

Chủ tịch nước Lương Cường cùng các đại biểu tham gia Phiên họp.

Chính phủ đã có báo cáo về việc tiếp thu, giải trình ý kiến của đại biểu Quốc hội, thảo luận tại tổ, hội trường và kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ.

Dự thảo Luật trình Quốc hội thông qua tại kỳ họp đã tiếp thu đầy đủ ý kiến các đại biểu Quốc hội, các cơ quan hữu quan, kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến của các thành viên Chính phủ.

Sau khi tiếp thu, giải trình và chỉnh lý, Dự thảo Luật đã chỉnh sửa 21 điều, bổ sung một điều mới và bãi bỏ 9 điều.

Nội dung các điều, khoản của dự thảo Luật đã thể chế hóa tương đối đầy đủ các chủ trương, chính sách mới của Đảng; đáp ứng các yêu cầu, mục tiêu, sửa đổi, bổ sung Luật.

Dự thảo Luật Chuyển giao công nghệ lần này hướng tới mục tiêu xây dựng thị trường công nghệ hiện đại, minh bạch và hiệu quả, đồng thời thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực công nghệ và tăng sức cạnh tranh trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số.

Về đối tượng công nghệ, dự thảo mở rộng quan niệm không chỉ giới hạn trong máy móc, thiết bị mà còn bao gồm tri thức, dữ liệu, thiết kế, mô hình, thuật toán, phần mềm và trí tuệ nhân tạo, coi tất cả là đối tượng công nghệ theo nghĩa đầy đủ.

Dự thảo cũng quy định rõ các hình thức chuyển giao tài liệu công nghệ, quy trình quản lý chất lượng, tiêu chuẩn và thông số kỹ thuật, phản ánh xu thế công nghệ hiện nay khi giá trị gia tăng tập trung vào tài sản vô hình, mô hình sáng tạo linh hoạt và giải pháp số.

Về quyền sở hữu và sử dụng công nghệ, dự thảo hoàn thiện các quy định xác lập và bảo vệ quyền theo pháp luật về sở hữu trí tuệ, khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, quản lý tài sản công, luật dân sự, các luật liên quan và điều ước quốc tế. Tổ chức, cá nhân có quyền sở hữu hoặc sử dụng công nghệ hợp pháp được thương mại hóa công nghệ hoặc góp vốn bằng công nghệ vào dự án đầu tư hoặc doanh nghiệp.

Phát triển các tổ chức trung gian - yếu tố then chốt của thị trường công nghệ

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ được hoàn thiện theo hướng toàn diện, hiện đại và phù hợp yêu cầu phát triển của nền kinh tế số. Luật tập trung làm rõ khái niệm, mở rộng phạm vi điều chỉnh, tăng cường minh bạch trong các giao dịch công nghệ.

Việc sửa đổi này nhằm tháo gỡ các vướng mắc lâu nay trong thương mại hóa kết quả nghiên cứu, kết nối cung - cầu công nghệ và mở rộng cơ hội hợp tác giữa các chủ thể trong và ngoài nước. Một trong những thay đổi quan trọng là chuyển cách tiếp cận từ "kiểm soát" sang "thúc đẩy đổi mới sáng tạo", tạo nên một môi trường pháp lý cởi mở và linh hoạt hơn cho hoạt động chuyển giao công nghệ.

Theo định hướng mới, công nghệ không chỉ là phương tiện sản xuất mà được coi là tài sản có giá trị, có thể định giá, góp vốn, thương mại hóa và phân chia lợi nhuận minh bạch. Các quy định liên quan đến định giá công nghệ, góp vốn bằng công nghệ, cơ chế chia sẻ rủi ro trong hợp tác nghiên cứu và phát triển (R&D) được làm rõ, tạo cơ sở cho thị trường công nghệ phát triển lành mạnh và thực chất.

Kỳ họp thứ 10 Quốc hội Khóa XV thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ.

Quản lý rủi ro và thẩm định công nghệ là nội dung được nhiều đại biểu quan tâm. Chủ trương của Đảng và Nhà nước là kiểm soát công nghệ lạc hậu và công nghệ có nguy cơ gây hại đến sức khỏe, môi trường. Luật quy định thẩm định công nghệ chỉ áp dụng cho dự án sử dụng công nghệ hạn chế chuyển giao hoặc có nguy cơ tác động xấu đến môi trường, nhằm phòng ngừa rủi ro ngay từ đầu. Điều này phù hợp với nguyên tắc bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng, vì các hậu quả nếu xảy ra sẽ khó khắc phục và chi phí cao hơn nhiều so với kiểm soát sớm.

Một nội dung quan trọng khác là phân cấp thẩm định công nghệ cho địa phương. Phân cấp chỉ phát huy hiệu quả khi đi kèm bộ tiêu chí quốc gia rõ ràng, công bố công khai kết quả thẩm định và quyền giám sát, hậu kiểm của cơ quan quản lý nhà nước. Hậu kiểm được tăng cường để ngăn ngừa các rủi ro như nâng khống giá công nghệ, tiếp nhận công nghệ lạc hậu hoặc gây ô nhiễm môi trường, nhưng không tạo rào cản cho hoạt động đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp.

Luật cũng chú trọng phát triển các tổ chức trung gian, yếu tố then chốt của thị trường công nghệ. Các tổ chức môi giới, tư vấn, đánh giá công nghệ, thẩm định giá và kết nối cung - cầu được hỗ trợ phát triển chuyên nghiệp và minh bạch hơn. Việc xây dựng các sàn giao dịch công nghệ và cơ chế hỗ trợ đổi mới sẽ khắc phục những điểm yếu lâu nay của hệ sinh thái trung gian, tạo nền tảng vận hành thông suốt cho thị trường.

Để nâng cao năng lực quản lý nhà nước trong bối cảnh công nghệ thay đổi nhanh, Luật đặt trọng tâm vào chuyển đổi số toàn diện trong giám sát, thống kê và công bố công khai hoạt động chuyển giao công nghệ và công nghệ cao. Các quy định chi tiết, mang tính định lượng sẽ do Chính phủ hướng dẫn để bảo đảm linh hoạt, kịp thời với thực tiễn. Nhà nước tiếp tục áp dụng cơ chế hậu kiểm với chế tài mạnh, đồng thời quan tâm toàn bộ vòng đời công nghệ từ nghiên cứu, phát triển, thử nghiệm đến ứng dụng và đặc biệt là giai đoạn thương mại hóa.

Đại biểu tham gia Phiên họp.

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ vừa bảo đảm kiểm soát rủi ro, vừa tạo thuận lợi cho hoạt động đầu tư, đồng thời thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực công nghệ và sức cạnh tranh quốc gia.

Việc sửa đổi Luật Chuyển giao công nghệ được đánh giá là bước tiến quan trọng trong hoàn thiện thể chế, khai thông dòng chảy công nghệ và thúc đẩy nền kinh tế dựa trên tri thức.

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ được thông qua và triển khai đồng bộ với các luật liên quan như Luật Khoa học công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Luật Sở hữu trí tuệ, Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp sẽ hình thành hành lang pháp lý hiện đại, minh bạch, hiệu quả cho toàn bộ quá trình thương mại hóa công nghệ.