Văn hóa - Xã Hội

Công trình “Thắp sáng đường quê” gồm 35 trụ đèn năng lượng mặt trời được lắp đặt trên tuyến đường dài 1km tại bản Cang, xã Chiềng Sơ. Trụ đèn năng lượng mặt trời được lắp đặt đúng quy cách, bảo đảm chất lượng và an toàn cho người dân khi lưu thông. Tổng giá trị công trình là 125 triệu đồng do Trung ương Đoàn, Tổng Công ty Cổ phần Bia - Rượu - Nước giải khát Sài Gòn (Sabeco) hỗ trợ.

Nhân dịp này, Tỉnh đoàn cùng UBND xã Chiềng Sơ khánh thành đường bê tông nông thôn tại bản Kéo với chiều dài hơn 100m. Tỉnh đoàn hỗ trợ 25 triệu đồng, còn lại từ nguồn đối ứng, ngày công của nhân dân, đoàn thanh niên xã.

Công trình nhằm chung tay, góp sức cùng cấp ủy, chính quyền và nhân dân trong xây dựng nông thôn mới, góp phần giữ gìn an ninh trật tự ở địa phương, tạo điều kiện để nhân dân yên tâm lao động, sản xuất, phát triển kinh tế - xã hội.

Anh Bùi Quang Lợi, du khách tỉnh Thái Bình hăng say học gõ trống theo nhịp điệu xòe tại không gian văn hóa vùng cao huyện Mường Chà. Rồi cùng nắm tay mọi người xung quanh xòe đoàn kết. Đây là lần đầu tiên anh lên Điện Biên và tiếp xúc với văn hóa đồng bào vùng cao Tây Bắc.

Anh Lợi chia sẻ: “Văn hóa các dân tộc nơi đây thật độc đáo. Mỗi dân tộc có nét riêng, từ trang phục đã thấy thật đẹp rồi, còn nhạc cụ, điệu múa nữa cũng rất đặc sắc. Vì vậy mỗi không gian tại khu vực này đều rất cuốn hút, tôi vào tìm hiểu và trải nghiệm từng gian. Chuyến đi của đoàn chúng tôi ngắn, lịch trình không đến các huyện vùng cao, thật may mắn được lên với Điện Biên đúng dịp đặc biệt này để biết thêm về văn hóa nhiều dân tộc khác nhau”.

Không gian văn hóa huyện Mường Ảng cũng tưng bừng tiếng trống, chiêng, chũm chọe, dỗ ống tre. Mường Ảng mang đến ngày hội không gian văn hóa đặc trưng của dân tộc Khơ Mú. Bà Nguyễn Thị Thanh, Giám đốc Trung tâm Văn hóa - Truyền thanh - Truyền hình huyện cho biết: “Người Khơ Mú là một trong 4 dân tộc chính của huyện Mường Ảng. Tại đây, chúng tôi dựng ngôi nhà sàn truyền thống với 1 cầu thang, 1 cửa chính, 2 bếp lửa, phía trước không có lan can, tái hiện toàn bộ không gian sinh hoạt của người Khơ Mú. Cùng với đó là nghề truyền thống dệt vải khác biệt với các dân tộc khác. Để thu hút du khách, huyện đưa các nghệ nhân, đội văn nghệ bản địa đến trình diễn dân ca, dân vũ, dân nhạc. Đặc biệt chúng tôi không phát nhạc có sẵn mà hoàn toàn là các nghệ nhân trực tiếp sử dụng nhạc cụ dân tộc tại chỗ”.

Với sự chỉn chu đó, người dân và du khách thập phương mải miết say trong những điệu múa, điệu xòe. Không gian văn hóa của huyện nào, dân tộc nào cũng có sức hút khó chối từ. Đây cũng là điểm chung của các đơn vị tham gia - tái hiện một cách thật nhất các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc trên địa bàn, thông qua mô hình nhà ở, trình diễn các làn điệu dân ca, dân vũ, nghề thủ công, giới thiệu văn hóa ẩm thực đặc sắc...

Góp sức làm nên sức hút cho mỗi không gian là chính những người dân bản địa. Họ từ bản làng xa xôi về đây, vừa trình diễn, tái hiện cuộc sống thường ngày, vừa giới thiệu, quảng bá nét đẹp văn hóa dân tộc mình tới khách phương xa. Ông Sùng A Páo, xã Sính Phình, huyện Tủa Chùa là một trong những nghệ nhân người Mông tham gia không gian văn hóa của huyện. Ông cho biết: “Tôi cùng một số nghệ nhân khác thổi khèn, múa khèn, lúc đơn, lúc đôi hoặc ba. Mỗi ngày trình diễn không nhớ bao nhiêu lượt. Dù cũng có lúc mệt nhưng thấy nhiều người đến tham quan không gian văn hóa của huyện, thích thú, tò mò về khèn, muốn nghe tiếng khèn thì chúng tôi rất vui, luôn sẵn sàng trình diễn”.

Được biết có 11 không gian văn hóa của các huyện, thị, thành phố trong tỉnh và Bảo tàng tỉnh. Mỗi đơn vị tập trung đưa đến ngày hội đặc trưng của 1 dân tộc tiêu biểu trên địa bàn. Như Tủa Chùa tạo không gian đậm chất đồng bào Mông, Tuần Giáo giới thiệu quảng bá văn hóa dân tộc Kháng, Mường Nhé nổi bật với không gian dân tộc Hà Nhì, Mường Lay thu hút du khách bởi văn hóa người Thái ngành Thái trắng...

Không gian văn hóa vùng cao diễn ra từ ngày 16 - 18/3, đã thực sự mang đến nhiều trải nghiệm phong phú, hấp dẫn, mang vẻ đẹp văn hóa đặc trưng, độc đáo Điện Biên tới gần hơn với du khách.

Tham gia trình diễn có 14 đội đến từ các trường THPT, trường chuyên nghiệp, phòng giáo dục huyện, thành phố, các câu lạc bộ văn hóa Thái trong tỉnh. Mỗi đội tham gia 2 phần thi, gồm: Phần thi múa xòe bắt buộc phải có ít nhất từ 3 điệu xòe cơ bản với thời lượng từ 5 - 7 phút.  Phần thi múa xòe tự chọn phải có thêm 3 điệu xòe cơ bản mới trở lên, có sự sáng tạo, di chuyển đội hình và kết cấu nội dung khác với các điệu xòe phần thi bắt buộc, thời lượng từ 5 - 7 phút. Phần âm nhạc chủ yếu sử dụng các ca khúc Điện Biên, âm nhạc dân tộc phù hợp với nội dung bài thi.

Trong quá trình biểu diễn, một số đội có phần thi ấn tượng, dàn dựng công phu với số lượng diễn viên lớn, như: Trường Cao đẳng Sư phạm, Trường THPT TP. Điện Biên Phủ, Trường Phổ thông Dân tộc Nội trú tỉnh… Các câu lạc bộ tham gia Liên hoan, như: Câu lạc bộ Văn hóa Thái Điện Biên, Câu lạc bộ văn nghệ Thành Bản Phủ với các tiết mục dàn dựng không quá cầu kỳ nhưng đều thể hiện được nét đẹp trong điệu xòe truyền thống…

Đặc biệt, tại Liên hoan năm nay có màn đại xòe mãn nhãn mang chủ đề: Điện Biên - Điểm hẹn xòe hoa với sự tham gia của trên 2.000 diễn viên đã mang tới cho khán giả những ấn tượng sâu sắc về nghệ thuật xòe Thái của Điện Biên.

Nghệ thuật xòe Thái của Việt Nam đã được UNESCO ghi danh vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Do vậy, tỉnh Điện Biên đã và đang nhân rộng nghệ thuật xòe Thái trong cộng đồng, thu hút đông đảo học sinh, sinh viên và các câu lạc bộ trên địa bàn tham gia. Thông qua Liên hoan nhằm tôn vinh, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa và vẻ đẹp đặc trưng của trang phục dân tộc, phát huy các di sản đã được ghi danh và công nhận…

Lễ bế mạc và trao giải Liên hoan Nghệ thuật xòe Thái diễn ra vào tối 17/3 tại Sân hành lễ Tượng đài Chiến thắng Điện Biên Phủ. Tại đây, một số tiết mục xòe đạt giải sẽ công diễn phục vụ người dân và du khách thưởng thức.

Hơn 1 tuần nay, tại gia đình nghệ nhân Sùng A Tâu, xã Sính Phình (huyện Tủa Chùa) luôn đông vui, nhộn nhịp. Các nghệ nhân trên địa bàn xã cùng nhau tụ họp tập luyện cho tiết mục trình diễn tại Liên hoan Nghệ thuật khèn Mông sắp diễn ra. Nơi rẻo cao, các nghệ nhân biểu diễn điêu luyện những điệu khèn, tiếng trống cùng điệu múa uyển chuyển, nhịp nhàng khiến người xem không khỏi chìm đắm, say sưa theo tiếng khèn, điệu múa.

Đội khèn của xã Sính Phình tham dự liên hoan gồm 5 thành viên, đều là những người đã gắn bó rất lâu với cây khèn. Trong đó, nghệ nhân Sình A Tâu - người sở hữu kho kiến thức phong phú về những điệu múa khèn đã được các thành viên tin tưởng lựa chọn làm đội trưởng. Chia sẻ về màn trình diễn sắp tới, ông Tâu cho biết: Đội khèn xã Sính Phình sẽ tham gia 1 tiết mục khèn tập thể, với nội dung trình diễn là một trích đoạn trong Lễ hội trừ tà của đồng bào dân tộc Mông. Để chuẩn bị cho tiết mục, chúng tôi đã hẹn nhau luyện tập được 1 tuần nay. Không cần phải nhắc nhở, ai cũng cố gắng hết sức tập thật tốt, đổi mới để tiếng khèn hay và đa dạng hơn. Bởi mọi người đều rất phấn khởi, tự hào khi được đại diện cho huyện mang văn hóa dân tộc Mông đến gần hơn với nhiều người dân và du khách thập phương.

Cùng với đội khèn xã Sính Phình, huyện Tủa Chùa thành lập thêm đội khèn tại xã Xá Nhè và xã Tủa Thàng. Với tổng số 12 nghệ nhân tham gia trình diễn 4 tiết mục các thể loại múa khèn Mông đơn, đôi và tập thể. Theo ông Dương Thanh Sơn, Phó Giám đốc Trung tâm Văn hóa - Truyền thanh - Truyền hình huyện Tủa Chùa, cây khèn Mông là loại nhạc cụ giữ vai trò trọng yếu trong đời sống sinh hoạt văn hóa, thể hiện rõ nét về tâm linh, tín ngưỡng và là linh hồn của người dân tộc Mông. Vì vậy, khi tham gia Liên hoan lần này, trong mỗi tiết mục, các nghệ nhân đều rất chú ý đến âm thanh, nhịp độ, hồn gió và kỹ thuật đá chân. Cùng với đó, tiết mục phải đáp ứng đúng, đủ các tiêu chí hội thi đã đặt ra và có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về cây khèn Mông, trang phục truyền thống.

Tại huyện Điện Biên Đông, đội nghệ nhân, diễn viên tham gia Liên hoan Nghệ thuật khèn Mông cũng đang tích cực luyện tập. Chuẩn bị cho liên hoan, Trung tâm Văn hóa - Truyền thanh - Truyền hình huyện đã xây dựng kế hoạch, chương trình tập luyện với những tiết mục đặc sắc, mang đậm nét văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Mông. Các tiết mục được dàn dựng, tập luyện công phu, khai thác những kỹ năng độc đáo trong nghệ thuật múa và thổi khèn; đổi mới cách trình diễn với sự đầu tư đạo cụ sân khấu và múa phụ họa.

Ông Nguyễn Văn Lâm, Giám đốc Trung tâm Văn hóa - Truyền thanh - Truyền hình huyện Điện Biên Đông cho biết: Đoàn nghệ thuật quần chúng huyện Điện Biên Đông tham gia Liên hoan Nghệ thuật khèn Mông gồm 9 nghệ nhân, diễn viên. Các nghệ nhân, diễn viên bắt đầu luyện tập từ ngày 4/3 theo hình thức tập trung. Đặc biệt, trong đoàn có sự tham gia của 1 thanh niên trẻ, hiện mới 15 tuổi. Việc có diễn viên trẻ tuổi tham gia góp phần thể hiện sự lưu truyền, giữ gìn, bảo tồn và quảng bá giá trị văn hóa của đồng bào dân tộc Mông trên địa bàn. Với sự chủ động trong công tác chuẩn bị, đoàn sẽ mang đến liên hoan những tiết mục đặc sắc. Đây là những sản phẩm văn hóa cần được lan tỏa, quảng bá để đến gần hơn với đông đảo du khách trong và ngoài nước, thúc đẩy phát triển du lịch địa phương.

Liên hoan Nghệ thuật khèn Mông là một trong những hoạt động chính trong khuôn khổ Năm Du lịch quốc gia - Điện Biên và Lễ hội Hoa Ban năm 2024. Đây chính là dịp tăng cường tình đoàn kết, tạo sân chơi bổ ích cho các nghệ nhân, diễn viên giao lưu học hỏi nhằm khơi dậy và phát huy giá trị của loại hình nghệ thuật khèn Mông. Đồng thời giới thiệu bản sắc văn hóa dân tộc Mông đến với du khách trong và ngoài tỉnh.

Ông Phạm Mạnh Cường, Giám đốc Trung tâm Văn hóa - Điện ảnh tỉnh cho biết: Ban Tổ chức hiện đã chốt danh sách các đoàn tham gia Liên hoan Nghệ thuật khèn Mông. Theo đó, có 7 đoàn nghệ thuật quần chúng đến từ các huyện: Điện Biên Đông, Mường Nhé, Mường Chà, Tủa Chùa, Tuần Giáo, Nậm Pồ và TP. Điện Biên Phủ. Hơn 50 nghệ nhân, diễn viên sẽ tham gia trình diễn khoảng 30 tiết mục múa khèn. Các tiết mục thể hiện chủ đề về sinh hoạt, nghi thức văn hóa dân gian và trò chơi từ các lễ hội của dân tộc Mông.

Việc tổ chức Liên hoan Nghệ thuật khèn Mông nhằm tôn vinh, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa dân tộc Mông, vinh danh di sản và trở thành sản phẩm du lịch của địa phương. Qua đó, góp phần bảo tồn các loại hình văn hóa dân gian; sưu tầm, phục hồi các làn điệu dân ca, dân vũ của đồng bào dân tộc Mông; nhân rộng mô hình truyền dạy nghề chế tác và sử dụng nhạc cụ truyền thống.