Văn hóa - Xã Hội

Để tạo sự đột phá về phát triển du lịch, Tỉnh ủy ban hành Nghị quyết số 03-NQ/TU về phát triển du lịch đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Trên cơ sở đó, các cấp, ngành đã xây dựng chương trình, kế hoạch chuyên đề về phát triển du lịch phù hợp với từng giai đoạn để triển khai thực hiện. Thế nhưng giai đoạn đầu nhiệm kỳ là khoảng thời gian khó khăn chung, khi đại dịch Covid-19 bùng phát mạnh mẽ trong cả nước. Đầu năm 2022, khi dịch bệnh cơ bản được kiểm soát, Việt Nam mở cửa du lịch hoàn toàn, hoạt động du lịch tỉnh nhà mới có dấu hiệu phục hồi.

Bà Nguyễn Thị Thanh Chuyên, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTT&DL) chia sẻ: “Cụ thể hóa Nghị quyết 03-NQ/TU, ngành tham mưu trình UBND tỉnh ban hành Quyết định số 345/QĐ-UBND phê duyệt Đề án phát triển du lịch tỉnh Điện Biên đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 và chỉ đạo các cơ quan chuyên môn thực hiện, triển khai nhiều giải pháp. Trong đó, ngành phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tư tham mưu mời gọi các nhà đầu tư có năng lực để phát triển nhiều loại hình dịch vụ du lịch, như: Các dự án khu du lịch phức hợp, khu nghỉ dưỡng, khách sạn, trung tâm mua sắm cao cấp để phát triển hạ tầng và dịch vụ du lịch... Đồng thời, tập trung khai thác nguồn lực hỗ trợ để xây dựng các sản phẩm du lịch đặc trưng về lịch sử, văn hóa, sinh thái, độc đáo, hấp dẫn. Ngành kết hợp khai thác giá trị lịch sử, văn hóa gắn với các lễ hội, nghề truyền thống, ẩm thực, phong tục tập quán. Các địa phương trong toàn tỉnh cũng khai thác những giá trị văn hóa đa dạng và phong phú của các dân tộc Thái, Mông, Khơ Mú, Hà Nhì, Lào...; xây dựng nhiều sản phẩm du lịch cộng đồng độc đáo để thu hút du khách, kéo dài thời gian lưu trú tại Điện Biên. Ngành cũng hỗ trợ, kết nối thu hút đầu tư và đồng hành trong công tác xây dựng sản phẩm du lịch mới như: Kết nối hỗ trợ xây dựng bản du lịch cộng đồng Nà Sự (huyện Nậm Pồ), bản Lồng (huyện Tuần Giáo); khảo sát, định hướng xây dựng điểm du lịch tại huyện Tuần Giáo và TX. Mường Lay.

Xác định du lịch lịch sử là một trong ba trụ cột quan trọng của du lịch tỉnh, ngành VHTT&DL cũng đã hoàn thiện hệ thống quản lý, số hóa về di tích, di sản văn hóa phi vật thể và hiện vật tại Bảo tàng tỉnh; thực hiện dự án đầu tư,  nâng cấp, hiện đại hóa phòng trưng bày giới thiệu về Chiến dịch Điện Biên Phủ. Ngoài ra, ngành tập trung trùng tu, tôn tạo các di tích, danh thắng, đặc biệt là Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Chiến trường Điện Biên Phủ... góp phần bảo tồn gìn giữ và phát huy giá trị di sản, phát triển du lịch bền vững. Mới đây, ngành cũng đưa vào khai thác sử dụng một số công trình văn hóa, tâm linh, làm đa dạng thêm các sản phẩm du lịch, tạo điểm nhấn ấn tượng cho du khách khi đến Điện Biên, như: Bức tranh panorama tại Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ; Đền thờ liệt sĩ tại Chiến trường Điện Biên Phủ.

Đặc biệt, thời gian qua là cao điểm ngành VHTT&DL đẩy mạnh chuyển đổi số trong công tác xúc tiến, quảng bá văn hóa, du lịch. Hình thức công tác tuyên truyền, quảng bá xúc tiến du lịch đa dạng, phong phú hơn, thông tin quảng bá đặc sắc, khách du lịch dễ dàng hơn trong việc tiếp cận thông tin, sản phẩm du lịch, kết nối với các đơn vị dịch vụ du lịch góp phần quan trọng thu hút du khách. Công tác liên kết, hợp tác phát triển du lịch với các địa phương trong nước được tăng cường, như: Đẩy mạnh liên kết, hợp tác phát triển du lịch với 8 tỉnh Tây Bắc mở rộng, TP. Hồ Chí Minh, TP. Hà Nội...

Dịp cuối năm 2023 vừa qua cũng là thời điểm sôi động của ngành VHTT&DL khi liên tiếp tổ chức thành công Tuần Văn hóa, du lịch các tỉnh Tây Bắc và TP. Hồ Chí Minh tại nước CHDCND Lào; Tuần Văn hóa, Du lịch Điện Biên - Tây Bắc tại TP. Hồ Chí Minh, TP. Hà Nội... Đây là hoạt động không mới, nhưng lần này, ngành đã tổ chức quy mô lớn hơn nhiều lần, mang đậm sắc màu Tây Bắc, thu về hiệu quả lớn trong việc quảng bá du lịch Điện Biên. Nhất là chương trình Tuần Văn hóa - Du lịch Điện Biên, Tây Bắc tại TP. Hồ Chí Minh đã tái hiện hình ảnh một miền hoa ban xinh đẹp, giàu bản sắc và thân thiện, mến khách ngay ở giữa trung tâm thành phố lớn nhất đất nước. Những hình ảnh đó đã tạo ấn tượng tốt đẹp với du khách của TP. Hồ Chí Minh nói riêng, các tỉnh miền Nam nói chung, thu hút họ đến với Điện Biên trong thời gian tới...

Vượt qua khó khăn, nỗ lực không mệt mỏi nên mới giữa nhiệm kỳ, du lịch tỉnh nhà đã thu được nhiều trái ngọt. Theo thống kê của ngành VHTT&DL, từ năm 2021 đến nay, tổng lượng khách du lịch đến Điện Biên đạt gần 2,2 triệu lượt; tốc độ tăng trưởng bình quân đạt 23,6%/năm, vượt mục tiêu Nghị quyết 03-NQ/TU đề ra 1,57 lần; tổng doanh thu từ du lịch đạt gần 3.700 tỷ đồng, tốc độ tăng trưởng khách bình quân đạt 26,4%/năm, vượt mục tiêu Nghị quyết đề ra 1,76 lần. Du lịch đã góp phần giải quyết việc làm cho 10.000 lao động; trong đó 4.000 lao động trực tiếp. Cùng với đó, kết cấu hạ tầng du lịch cũng dần được phát triển. Toàn tỉnh hiện có 205 cơ sở lưu trú du lịch với 2.769 buồng/5.035 giường. Trong đó có 31 khách sạn, 147 nhà nghỉ, 8 homestay, 19 nhà khách… Công suất sử dụng buồng bình quân đạt khoảng 70%. Trên địa bàn tỉnh có 7 đơn vị kinh doanh lữ hành; trong đó, 4 doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế, 3 doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội địa. Các điểm vui chơi, tham quan phục vụ nhu cầu của du khách ngày càng tăng với 12 điểm có khả năng phục vụ cùng lúc trên 70.000 lượt khách. Về cơ sở phục vụ dịch vụ ăn uống, trên địa bàn tỉnh có trên 120 nhà hàng có thể đón tiếp, phục vụ từ 120 - 1.200 khách cùng một thời điểm...

Những kết quả trên là tiền đề quan trọng để Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân các dân tộc tỉnh nhà tiếp tục nỗ lực phấn đấu hoàn thành các mục tiêu, chỉ tiêu nhiệm vụ đã đề ra, từng bước đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh.

Cộng đồng giúp nhau

Định cư tại bản vùng cao Hô Huổi Luông, xã Lay Nưa đã gần nửa thế kỷ, song vì khó khăn về đất sản xuất, lại sinh nhiều con nên cuộc sống gia đình ông Giàng Dũng Hầu mãi quẩn quanh với đói nghèo. Các con ông đều đã lập gia đình ra ở riêng. Hiện ông bà sống với người con út. Chăm chỉ làm ăn, nhưng nghèo khó vẫn đeo bám.

Cuối năm 2022, trong cuộc họp của Ban Công tác Mặt trận bản, “cái khó” của gia đình ông Hầu đã được đưa ra tập thể bàn bạc, nhằm tìm cách tháo gỡ. Sau cuộc họp, thống nhất phương án lựa chọn gia đình ông để tập trung hỗ trợ thoát nghèo, bản Hô Huổi Luông kêu gọi tinh thần đoàn kết, mỗi gia đình dựa vào tiềm lực sẵn có để ủng hộ, giúp hộ ông Hầu sao cho phù hợp.

Mùa gặt năm đó, nương lúa nhà ông Hầu rộn ràng hơn nhờ có sự chung tay của bà con trong bản. Lẽ thường, ông bà phải mất cả tuần, nhưng khi có sự chung tay dân bản thì chỉ trong 2 ngày việc nương đã gọn gàng.

Năm 2023, khi biết tin các cấp có chương trình hỗ trợ làm nhà đại đoàn kết cho người nghèo, trong buổi họp bản bình xét, 100% cánh tay nhất trí cho gia đình ông Hầu. Trong thời gian chờ kinh phí từ Trung ương, bà con nhộn nhịp giúp gia đình ông tập kết gỗ, san ủi nền, sẵn sàng dựng nhà. Với sự hỗ trợ ấy, chỉ chưa đầy 2 tháng, căn nhà gỗ kiên cố là ước mơ cả đời của đôi vợ chồng già đã thành hiện thực.

Ngày dọn vào ở trong căn nhà mới, Ủy ban MTTQ các cấp cũng đến chung vui. Cầm trên tay tấm ảnh Bác Hồ và lá cờ Tổ quốc được trao tặng, vợ chồng ông Hầu không giấu được niềm xúc động, cùng thống nhất điểm chỉ vào lá đơn xin thoát nghèo để làm gương cho các hộ khác trong bản.

Cũng với cách làm này, bản Quan Chiêng, phường Na Lay đã xóa được 2 hộ nghèo cuối cùng để chính thức được công nhận là “Khu dân cư không còn đói nghèo”. Ông Lò Văn Thường, Trưởng ban Công tác Mặt trận bản cho biết: Bản có 49 hộ, 205 khẩu, 100% là dân tộc Thái. Nhiều năm qua, bà con luôn có truyền thống đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau cùng phát triển kinh tế. Tuy nhiên, trong bản vẫn có 2 hộ người già neo đơn, bệnh tật, không đủ khả năng lao động, nhà dột nát nên vẫn thuộc diện nghèo.

Với quyết tâm không để hộ nào còn nghèo khó, năm 2022 bản nhất trí cùng nhau tìm cách hỗ trợ. Đối với gia đình anh Lò Văn Thương, mặc dù còn trẻ, có sức khỏe song vì phải nuôi mẹ mắc bệnh về thần kinh, bố nghiện rượu, 2 con ăn học nên bản đã thống nhất hỗ trợ anh Thương tìm kiếm công việc làm thêm để tăng thu nhập.

“Bằng các nguồn xã hội hóa, bản đã kêu gọi hỗ trợ để dựng lại căn nhà kiên cố, vững chắc cho gia đình anh Thương. Với sự chung tay của bà con, anh Thương đã quyết tâm làm ăn, mở rộng chăn nuôi nên gia đình không chỉ thoát nghèo mà còn có cuộc sống ổn định. Giờ bản không còn hộ nào nghèo nữa!” - ông Thường cho biết.

Cùng đi lên…

Xóa đói giảm nghèo luôn được xác định là nhiệm vụ trọng tâm của các cấp chính quyền, đoàn thể TX. Mường Lay. Tuy nhiên, qua báo cáo đánh giá, kết quả giảm nghèo của địa phương chưa thực sự bền vững; nguy cơ tái nghèo và phát sinh nghèo còn cao. Một số nơi tỷ lệ hộ nghèo cao, một bộ phận người nghèo vẫn còn tư tưởng ỷ lại và trông chờ sự hỗ trợ của Nhà nước. Thiên tai, dịch bệnh là thách thức lớn đối với công tác giảm nghèo. Trong khi vẫn còn cơ quan, tổ chức chưa thật sự vào cuộc chung tay vì người nghèo.

Trước thực trạng đó, Ủy ban MTTQ thị xã đã xây dựng mô hình “Khu dân cư không còn đói nghèo” và phát động trên toàn địa bàn. Mục tiêu hướng đến của mô hình nhằm thực hiện có hiệu quả chương trình xóa đói giảm nghèo, xây dựng gia đình ấm no, hạnh  phúc, gắn với thực hiện hiệu quả phong trào thi đua “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”.

Bà Hà Thị Ánh Tuyết, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TX. Mường Lay cho biết: Đây là một trong những mô hình nhằm hiện thực hóa phong trào học và làm theo Bác. Với yêu cầu đặt ra là thực hiện thắng lợi mục tiêu giảm tỷ lệ hộ nghèo đa chiều theo Nghị quyết Đại hội Đảng bộ TX. Mường Lay lần thứ XIV.

Cụ thể hơn thì thông qua phong trào nhằm khơi gợi, nâng cao nhận thức cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu trong công tác giảm nghèo. Phát huy mạnh mẽ truyền thống đoàn kết, tinh thần tương thân, tương ái của đồng bào các dân tộc đối với người nghèo; khơi dậy ý chí tự lực, tự cường, vươn lên “thoát nghèo, xây dựng cuộc sống ấm no” của mỗi người dân và cộng đồng.

Với ý nghĩa thiết thực đó, ngay khi phát động (tháng 6/2022), phong trào đã nhận được sự hưởng ứng, ký cam kết của 38/38 khu dân cư trên toàn địa bàn. Trong đó, mục tiêu quan trọng nhất là cộng đồng dân cư đoàn kết, tương thân, tương ái; mỗi năm có một công trình, việc làm giúp đỡ hộ nghèo, cận nghèo trong hoặc ngoài địa bàn khu dân cư. Các hộ gia đình thi đua sản xuất, tích cực ứng dụng khoa học kỹ thuật, tìm kiếm việc làm, có thu nhập ổn định, số hộ khá giả hàng năm tăng.

“Sau hơn 1 năm phát động, đến nay thị xã đã có 5 khu dân cư, bản không còn hộ nghèo, hộ cận nghèo. Mỗi hộ nghèo cũng chủ động vươn lên thoát nghèo, minh chứng qua những lá đơn xin thoát nghèo ngày một nhiều. Kết quả giảm nghèo sẽ bền vũng hơn khi có dự đoàn kết toàn dân, bà con không đi một mình, họ cùng nhau đi lên!” bà Tuyết chia sẻ.

Tại Hội nghị, các sở, ngành, cơ quan, đơn vị, địa phương, doanh nghiệp của tỉnh Điện Biên đã giới thiệu, quảng bá tiềm năng, thế mạnh, các điểm đến, sản phẩm, một số tour du lịch tiêu biểu trên địa bàn tỉnh và kết nối với các tỉnh, thành phố, sự kiện du lịch độc đáo, đặc trưng. Đặc biệt là giới thiệu Chương trình Năm Du lịch quốc gia - Điện Biên 2024.

Đại diện Lãnh đạo Hiệp hội Du lịch Việt Nam; Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam đã có phát biểu định hướng trong công tác xúc tiến, quảng bá du lịch tỉnh Điện Biên trong thời gian tới. Các doanh nghiệp kinh doanh du lịch trao đổi, thảo luận cung cấp thêm góc nhìn đa chiều về thực trạng, tình hình khai thác và các giải pháp đẩy mạnh xây dựng, phát triển sản phẩm du lịch, các chương trình, tour du lịch giữa tỉnh Điện Biên với các tỉnh, thành phố trong cả nước.

Phát biểu tại hội nghị, đồng chí Vừ A Bằng bày tỏ sự vui mừng khi được lắng nghe những trao đổi thẳng thắn, các đề xuất thể hiện sự quan tâm, mong mỏi trong hợp tác phát triển du lịch địa phương. Lãnh đạo UBND tỉnh sẽ tiếp thu các ý kiến tại hội nghị để chỉ đạo các sở, ngành, địa phương hoàn thiện trong thời gian tới. Để hợp tác xúc tiến, quảng bá, liên kết phát triển du lịch giữa tỉnh Điện Biên các tỉnh, thành phố tương xứng với tiềm năng, lợi thế của các bên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Điện Biên đề nghị các địa phương trong tỉnh tiếp tục tăng cường hợp tác xây dựng sản phẩm du lịch đặc thù, phát triển sản phẩm du lịch phù hợp với nhu cầu của khách du lịch. Đẩy mạnh liên kết xúc tiến, quảng bá, nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch; đổi mới phương thức, công cụ, nội dung thông qua chuyển đổi số trong xúc tiến, quảng bá du lịch…

Đối với các doanh nghiệp lữ hành, vận chuyển, cơ sở lưu trú du lịch của tỉnh Điện Biên và các tỉnh, thành phố, đồng chí Vừ A Bằng đề nghị nghiên cứu, tăng cường hợp tác chặt chẽ hơn nữa trong xây dựng và quảng bá các chương trình du lịch trọn gói kết nối giữa tỉnh Điện Biên với các địa phương trong cả nước. Hiệp hội Du lịch Việt Nam; Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam, các tỉnh, thành phố đẩy mạnh phối hợp và đồng hành cùng các hiệp hội du lịch, doanh nghiệp du lịch thúc đẩy triển khai các chương trình Famtrip, Presstrip cho các hãng lữ hành gửi khách, các nhà báo, nhà văn viết về du lịch đến khảo sát, tìm hiểu các điểm đến du lịch.

Từ ngày 31/12/2023 - 3/1/2024 tại TX. Mường Lay sẽ diễn ra Lễ hội Đua thuyền đuôi én, Giải vô địch các Câu lạc bộ dù lượn. Trong khuôn khổ lễ hội Đua thuyền đuôi én sẽ diễn ra nhiều hoạt động văn hoá, văn nghệ, thể thao, du lịch đặc sắc hấp dẫn.

Lễ đua thuyền đuôi én là lễ hội truyền thống, độc đáo của đồng bào dân tộc Thái trắng, TX. Mường Lay; được tổ chức thường niên vào dịp đầu năm dương lịch. Năm 2024, lễ hội này được tổ chức quy mô cấp tỉnh, với nhiều điểm mới, mở rộng hơn cả về quy mô và các nội dung hoạt động diễn ra tại lễ hội.

Giải đua thuyền đuôi én có sự góp mặt của 19 đội thi; đến từ các huyện, thị, thành phố trong tỉnh và từ nhiều huyện thuộc tỉnh Sơn La, Lai Châu. Nội dung thi đấu có cả đội nam và đội nam nữ.

Cũng trong khuôn khổ Lễ hội đua thuyền đuôi én sẽ diễn ra nhiều hoạt động, như: Nghi thức cúng thần sông nước, chơi các trò chơi dân gian, trải nghiệm ẩm thực địa phương, trưng bày, quảng bá các sản phẩm địa phương… Đồng thời, lễ hội năm nay cũng tổ chức thêm hoạt động khiêu vũ thể thao, trình diễn trang phục dân tộc, trải nghiệm làm các sản phẩm địa phương; du lịch lòng hồ, lướt ván phản lực.

Để đạt thành tích cao nhất, cống hiến hết mình cho khán giả, hiện tại, không khí tập luyện lan tỏa khắp Mường Lay. Dưới lòng hồ thuỷ điện, từng con thuyền nhẹ lướt, cùng với đó là tiếng hô bắt nhịp chèo rộn vang, rộn rã, trên bờ từng tràng vỗ tay cổ vũ, tiếng cười nói râm ran.

Chị Lò Thị Kiêu, vận động viên đội tuyển phường Sông Đà chia sẻ: Từ nửa tháng nay, chiều nào chúng tôi cũng luyện tập. Năm nay có cả các đội từ ngoài tỉnh, chính vì vậy các thành viên trong đội đều cố gắng hết sức; đề cao tinh thần tập luyện, phấn đấu đạt kết quả tốt nhất. Chúng tôi quyết tâm giữ vững thành tích đội đua thuyền phường Sông Đà đã đạt được trong nhiều năm qua.

Chuẩn bị cho Giải vô địch các Câu lạc bộ dù lượn, trước gần nửa tháng, đại diện Ban tổ chức Giải đã khảo sát, bay thử tại bãi nhảy dù. Xác định đây là hoạt động lâu dài, tạo điểm nhấn thu hút khách thập phương nên Đảng uỷ, chính quyền TX. Mường Lay đã cho cải tạo bãi nhảy, san phẳng bãi đáp cố định, lâu dài để phục vụ hoạt động nhảy dù trong thời gian tới.

Cũng trong công tác chuẩn bị cho lễ hội, Thị đoàn TX. Mường Lay những ngày cuối năm cũng bắt đầu tiến hành ra quân, với hơn 200 đoàn viên thanh niên tham gia công tác dọn dẹp vệ sinh; đồng thời phân bổ, cấp phát nước miễn phí tại khu vực bãi nhảy, bãi đáp, bến thuyền… Trong ngày hội cũng như giúp đỡ, làm hướng dẫn viên tạm thời cho du khách trong những ngày đến tham dự lễ hội.

Để lễ hội diễn ra thành công, tạo ấn tượng đẹp trong lòng du khách thập phương, vấn đề ăn, ngủ, nghỉ, trải nghiệm được TX. Mường Lay đặc biệt chú trọng.

Qua thống kê, tới thời điểm hiện tại, không tính số phòng khách, nhà nghỉ trên địa bàn, chỉ tính riêng số hộ dân có dịch vụ lưu trú homestay là 48 hộ, có sức chứa gần 1.000 người, đáp ứng nhu cầu không nhỏ cho du khách thập phương trong những ngày diễn ra lễ hội.

Chị Lù Thị Toản, bản Quan Chiêng, phường Na Lay, người dân làm dịch vụ lưu trú homestay chia sẻ: Dịp cuối năm, mùa nước nổi là dịp đông khách nhất trong năm. Chính vì vậy, trong năm gia đình đã sửa đổi, mở rộng và hoàn thiện thêm các dịch vụ cung ứng cho du khách tới lưu trú, như chỗ ngủ, nghỉ, dịch vụ ăn uống... Với diện tích hiện tại, gia đình có thể đón hơn 30 người cũng như đáp ứng đầy đủ các nhu cầu của du khách.

Ngoài các dịch vụ cơ bản như ăn, ngủ, nghỉ, bản Quan Chiêng với gần 10 hộ làm homestay đều liên kết, hỗ trợ nhau mở thêm các dịch vụ vui chơi, trải nghiệm khác như trải nghiệm đi thuyền, câu tôm, cho thuê váy áo dân tộc, nhảy sạp… Tin rằng sẽ đem tới những trải nghiệm khó quên cho du khách thập phương trong hành trình khám phá, du lịch, trải nghiệm về miền đất, con người nơi vùng cao Tây Bắc.

Mọi công tác chuẩn bị cho Lễ hội cơ bản đã sẵn sang. Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, chung tay góp sức của cấp uỷ, chính quyền và nhân dân, chắc chắn sẽ đem lại một mùa lễ hội thành công, đưa hình ảnh về miền đất, con người Tây Bắc đến đông đảo du khách thập phương, tạo điểm đến lý tưởng mở màn cho Năm Du lịch Quốc gia - Điện Biên 2024.

Cánh đồng Mường Báng những ngày cuối năm chỉ còn chân rạ nhưng đông vui, nhộn nhịp như ngày mùa. Nhà nhà, người người xuống đồng không phải để thu hoạch lúa hay cày bừa, làm đất, gieo mạ… mà họ xuống đồng xây dựng bờ rào. Trên khắp cánh đồng, đâu cũng thấy người trộn vữa, người chở đá, nước, xây bờ bao quanh ruộng của gia đình mình.

Gia đình ông Lò Văn Quyến, thôn Phai Tung, xã Mường Báng đang tất bật trộn vữa, đổ kè, xây những mét bờ rào cuối cùng quanh ruộng của mình. Ông Quyến chia sẻ: Nhà tôi có 1.900m2 ruộng nước gồm nhiều thửa khác nhau. Do các thửa ruộng của gia đình và các hộ dân khác chênh lệch độ cao, để chống sạt lở và đỡ công làm cỏ, gia đình tôi đã chủ động kè, xây dựng bờ rào xi măng xung quanh bờ ruộng. Mặc dù tốn kém chi phí, nhưng đầu tư một lần sử dụng lâu dài.

Gia đình ông Tòng Văn Trường, bản Bo Én, thị trấn Tủa Chùa vừa hoàn thành xây dựng bờ rào xi măng xung quanh diện tích ruộng lúa 1.500m2. Theo ông Trường, hầu hết người dân có ruộng trên cánh đồng Mường Báng đều xây dựng bờ ruộng bằng xi măng, mình không làm cũng không được. Gia đình tôi đã huy động nhân lực, tập trung xuống đồng, làm trong khoảng một tuần thì xong. Một phần vừa không phải làm cỏ bờ ruộng, một phần để giữ nước, bởi vụ chiêm xuân, cánh đồng thường xuyên thiếu nước.

Hầu hết hộ dân canh tác trên cánh đồng Mường Bánh đều xây bờ rào trên bờ ruộng nhằm mục đích bảo vệ đất không bị sạt lở, lấn chiếm; đồng thời, hạn chế cỏ dại mọc và giữ nước cho ruộng. Chi phí xây dựng tốn không ít tiền, gia đình nào ít thì vài triệu đồng, có gia đình nhiều ruộng mất hàng chục triệu đồng, nhưng người dân vẫn thi nhau làm.

Gia đình chị Tòng Thị Ngân, bản Bo Én, thị trấn Tủa Chùa, đầu tư hơn 10 triệu đồng để mua cát, xi măng, đá (chưa tính tiền công) kiên cố hóa bờ ruộng. Hay gia đình bà Tòng Thị Phi, thôn Phai Tung, xã Mường Báng đầu tư hơn 5 triệu đồng (chưa kể tiền đá gia đình có sẵn) xây dựng bờ ruộng…

Được biết, việc xây dựng bờ rào trên bờ ruộng bằng xi măng, đá là do người dân tự phát, cơ quan chức năng, chính quyền địa phương không có chủ trương hay khuyến cáo người dân thực hiện.

Ông Lò Văn Phanh, Phó Chủ tịch UBND xã Mường Báng (huyện Tủa Chùa), cho biết: Việc xây bờ ruộng lúa bằng xi măng và đá đã được người dân làm từ những năm trước, nhưng chỉ một vài hộ. Từ đầu năm 2023 đến nay, đặc biệt sau vụ chiêm xuân 2023, người dân thi nhau làm đại trà. Chính quyền xã biết, nhưng không khuyến khích người dân.

Theo quan sát, có hộ xây bờ thấp, nhưng có những hộ xây rất cao, thậm chí kè chống sạt lở… Vì vậy, hiện nay nhìn cánh đồng chuyên canh tác lúa 2 vụ như một đại công trường xây dựng. Trao đổi với lãnh đạo phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Tủa Chùa được biết, trước đây một số hộ dân đã xây bờ ruộng bằng xi măng, nhưng từ năm 2023 các hộ dân mới thực hiện nhiều. Tuy nhiên, không có quy định cấm, hay xử phạt. Vì vậy, phòng thường xuyên kiểm tra, theo dõi đồng thời tuyên truyền, không khuyến khích người dân làm, bởi ảnh hưởng đến việc thẩm thấu nguồn nước.

Trên thực tế, Nhà nước đã có các quy định về trách nhiệm của người sử dụng đất trồng lúa. Cụ thể, theo Điều 6 Nghị định 35/2015/NĐ-CP ngày 13/4/2015  của Chính phủ: Người sử dụng đất trồng lúa phải sử dụng đúng mục đích, thực hiện các quyền và nghĩa vụ theo đúng quy định của pháp luật về đất đai. Sử dụng có hiệu quả, không bỏ đất hoang, không làm ô nhiễm, thoái hóa đất trồng lúa. Trường hợp vi phạm sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai.

Tại Khoản 3 Điều 16 Nghị định 91/2019/NĐ-CP ngày 19/11/2019 của Chính phủ về xử phạt hành chính trong lĩnh vực đất đai quy định: Phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 1 - 3 triệu đồng đối với trường hợp đưa vật liệu xây dựng hoặc các vật khác lên thửa đất của người khác hoặc thửa đất của mình mà gây cản trở hoặc thiệt hại cho việc sử dụng đất của người khác. Phạt tiền từ 5 - 10 triệu đồng đối với trường hợp đào bới, làm hàng rào gây cản trở hoặc thiệt hại cho việc sử dụng đất của người khác. Đồng thời buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu của đất trước khi vi phạm.

Mục đích của người dân nhằm giữ nước, chống sạt lở, xói mòn… là tốt, nhưng sẽ để lại các hệ lụy về sau như hạn chế sự thẩm thấu của nguồn nước. Đặc biệt, ngành nông nghiệp tỉnh đang tập trung tái cơ cấu, tạo các vùng sản xuất tập trung quy mô lớn để áp dụng khoa học kỹ thuật, đưa cơ giới vào sản xuất. Việc xây dựng bờ kiên cố bằng xi măng cao sẽ hạn chế việc đưa máy móc vào hoạt động. Thiết nghĩ, cơ quan chức năng, chính quyền địa phương cần tăng cường quản lý; tuyên truyền, phổ biến các quy định về quản lý, sử dụng đất; trường hợp vi phạm cần xử lý, yêu cầu khắc phục.