Kinh tế - Thị trường

Ðể phát triển các loại cây ăn quả có giá trị kinh tế cao, huyện Ðiện Biên quy hoạch thành từng vùng sản xuất; chú trọng áp dụng khoa học kỹ thuật và thực hiện tốt các chính sách hỗ trợ liên kết phát triển theo chuỗi giá trị, bao tiêu sản phẩm... Vì vậy việc phát triển cây ăn quả trong thời gian qua trên địa bàn huyện đã có bước phát triển tích cực. Một số xã đã và đang chuyển đổi cơ cấu cây trồng sang cây ăn quả, phát triển một số vùng cây ăn quả tập trung cho năng suất cao, bước đầu hình thành một số liên kết sản xuất gắn với chế biến, tiêu thụ sản phẩm cây ăn quả.

Gia đình ông Nguyễn Văn Cường, xã Noong Luống được sự khuyến khích và hỗ trợ từ phía chính quyền địa phương đã tập trung cải tạo vườn tạp để phát triển mô hình trồng bưởi Diễn, bưởi da xanh, cam trên diện tích khoảng 4.000m2. Triển khai mô hình, ông Cường được hỗ trợ một phần cây giống, phân bón, tập huấn kỹ thuật trồng cây.

Ông Cường cho biết: Thời gian đầu chuyển đổi sang trồng cây ăn quả gặp nhiều khó khăn do chưa có kinh nghiệm chăm sóc nên cây phát triển chậm. Song tôi được sự hỗ trợ của chính quyền địa phương, cán bộ kỹ thuật, đồng thời tôi tích cực học tập những mô hình đã thành công trong và ngoài địa bàn. Ðến nay mô hình cây ăn quả của gia đình đã mang lại thu nhập hàng năm từ 60 - 70 triệu đồng. Ðể nâng cao chất lượng, hiện nay tôi chú trọng áp dụng khoa học kỹ thuật, sản xuất theo quy trình VietGAP.

Hiện nay, toàn xã Noong Luống có khoảng 40ha cây ăn quả với gần 100 hộ tham gia, chủ yếu là bưởi, cam, thanh long ruột đỏ... Nhận thấy cây ăn quả phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng địa bàn, những năm qua xã Noong Luống đã khuyến khích, hỗ trợ người dân thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng kém hiệu quả, năng suất thấp sang trồng cây ăn quả có giá trị kinh tế cao. Xã đã rà soát, xây dựng quy hoạch vùng cây ăn quả cụ thể theo từng giai đoạn, đảm bảo phát huy tốt tiềm năng, lợi thế. Ðồng thời, đưa nội dung phát triển cây ăn quả vào Nghị quyết Ðại hội Ðảng bộ xã nhiệm kỳ 2020 - 2025 để tập trung lãnh đạo thực hiện; phấn đấu mỗi năm tăng 5 - 10ha cây ăn quả.

Những năm qua, thực hiện chính sách hỗ trợ phát triển nông nghiệp, nhiều hộ dân trên địa bàn huyện Ðiện Biên đã tích cực tham gia các dự án trồng cây ăn quả có giá trị kinh tế cao. Nhờ đó trên địa bàn huyện Ðiện Biên đang từng bước hình thành các vùng chuyên canh cây ăn quả, nâng cao giá trị sản phẩm, tăng thu nhập cho người dân. Ðến nay, toàn huyện đã phát triển gần 1.200ha cây ăn quả các loại, chủ yếu là: Nhãn, vải, bưởi, cam, mít, thanh long, vú sữa… Trong đó có khoảng 200ha trồng tập trung theo quy mô trang trại, hiệu quả kinh tế cao như bưởi da xanh, bưởi diễn tại các xã Noong Luống, Thanh Xương, Thanh Chăn, Thanh Yên với diện tích trên 60ha; vú sữa tại xã Thanh Hưng, Thanh Luông với diện tích gần 30ha; thanh long trồng tại Thanh Xương, Noong Luống… Cùng với đó, huyện đang triển khai phát triển vùng trồng cây ăn quả chủ lực, đặc trưng như: Mở rộng diện tích trồng bưởi da xanh tại các xã lòng chảo lên hơn 80ha; mở rộng diện tích vùng trồng dứa tập trung tại xã Mường Nhà lên trên 70ha; mở rộng diện tích trồng cây bơ tại xã Núa Ngam.

Huyện Ðiện Biên phấn đấu đến năm 2025 có trên 1.300ha cây ăn quả, trong đó xây dựng trên 500ha theo chuỗi liên kết tiêu thụ sản phẩm với các loại chủ yếu là bưởi da xanh, mít, nhãn, dứa, bơ, hồng xiêm, vú sữa. Ðịa bàn tập trung tại các xã: Thanh Nưa, Thanh Chăn, Thanh Yên, Núa Ngam, Hẹ Muông, Thanh Hưng, Thanh Luông. Ðến năm 2025, huyện có 10% diện tích cây ăn quả tập trung được cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm hoặc chứng nhận VietGAP, hữu cơ, có thương hiệu, nhãn hiệu sản phẩm. Ðể đạt được mục tiêu, thời gian qua huyện Ðiện Biên tích cực triển khai hoạt động nghiên cứu, định hướng vùng trồng, chuyên canh, sử dụng các giống cây chất lượng, giá trị cao; đẩy mạnh xúc tiến thương mại, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp vào đầu tư, đặc biệt là liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm, hình thành các quy trình sản xuất theo tiêu chuẩn an toàn.

Chúng tôi đến Nậm Vì trung tuần tháng 8 - thời gian cao điểm của mùa mưa Tây Bắc. Trên con đường bê tông nối từ quốc lộ 4H vào trung tâm xã có không ít điểm sụt sạt, có điểm sạt khối lượng lớn nhưng đều nhanh chóng được san gạt để đảm bảo giao thông đi lại cho người dân. Hai bên đường là những nương sắn, nương ngô và cả những diện tích trồng cỏ voi cho chăn nuôi gia súc xanh mát mắt. Nói về tình hình phát triển kinh tế xã hội của xã, Chủ tịch UBND xã Vũ Hoài Nam chia sẻ: Toàn xã có 7 bản với 720 hộ, 4.336 nhân khẩu, gồm 3 dân tộc Thái, Kinh, Mông cùng sinh sống. Ðời sống người dân còn nhiều khó khăn, khi tỷ lệ hộ nghèo vẫn trên 61%. Xã mới đạt 5/19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới… Dù còn nhiều khó khăn nhưng đa phần người dân Nậm Vì đều chịu thương, chịu khó, cần cù lao động sản xuất. Người dân tận dụng diện tích đất trống, không canh tác ngô, sắn để trồng loại cây thức ăn cho gia súc. Khi thu hoạch về lại thái bằng máy cho gia súc ăn tại nhà chứ không còn phụ thuộc hoàn toàn vào chăn thả tự nhiên như trước. Bởi thế mà đàn gia súc của xã ngày càng phát triển. Ðến nay, tổng đàn gia súc của xã là hơn 2.300 con; trong đó, trâu 1.115 con, bò 263 con… Ngoài ra, người dân trên địa bàn còn tiếp tục duy trì canh tác trên 102ha lúa nước, 300ha lúa nương, ngô, sắn và cây hoa màu khác… Nuôi trồng thủy sản cũng là tín hiệu tích cực với một địa phương vùng cao như Nậm Vì khi tổng diện tích ao nuôi là 20,88ha. Trong khi đó, người dân trên địa bàn vẫn đang tiếp tục mở rộng diện tích ao nuôi, nhằm đảm bảo đủ nguồn thực phẩm cung cấp cho gia đình và cộng đồng…

Người dân Nậm Vì cũng ngày càng đổi thay trong nếp nghĩ, cách làm, tích cực chuyển đổi cây trồng trên nương sang cây công nghiệp, cây lấy gỗ dài ngày có giá trị kinh tế cao hơn, như: Quế, dổi… Nhiều hộ dân tự bỏ vốn, bỏ công đầu tư nhiều héc ta cây trồng mới.

Bí thư Ðảng ủy xã Trần Ngọc Kiên phấn khởi dẫn chúng tôi thăm diện tích cây dổi mới trồng tại bản Huổi Lúm. Vừa dẫn đường, Bí thư Ðảng ủy Trần Ngọc Kiên vừa chia sẻ: “Xã đang triển khai dự án trồng cây quế trên địa bàn các bản thuộc Chương trình Mục tiêu quốc gia Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi năm 2023. Toàn xã có 19 hộ tham gia với diện tích trồng được khoảng trên 32ha. Ngoài chương trình trên, nhiều hộ còn tự mua thêm cây giống về trồng để mở rộng diện tích với mong muốn thoát khỏi đói nghèo, vươn lên làm giàu. Như ông Sùng Vảng Say, bản Huổi Chạ 2 được hỗ trợ trồng 1,7ha nhưng gia đình tự bỏ tiền mua thêm 2.000 cây giống để trồng. Còn gia đình ông Sùng A Hả mà chúng ta sắp tới thăm đây dù thiếu nhân lực để trồng quế nhưng cũng đã tự đầu tư 3ha trồng cây dổi…”.

Ông Sùng A Hả - chủ nhân của 3ha dổi đang phát triển xanh tốt hiện là Chủ tịch Hội Nông dân xã Nậm Vì. Ðúng với vai trò là “thủ lĩnh” nông dân xã, ông Hả luôn là người tiên phong trong lao động sản xuất. Trong chuyển đổi cây trồng vật nuôi cũng vậy, không trông chờ vào sự hỗ trợ của Nhà nước, ông tự bỏ vốn, bỏ công đầu tư phát triển cây trồng theo định hướng của huyện, xã. Ông Sùng A Hả chia sẻ: “Gia đình tôi mạnh dạn trồng 3ha dổi để lấy gỗ. Bởi xã đang thiếu gỗ sử dụng. Trong khi gỗ dổi đang có giá khoảng 15 triệu đồng/m3…”.

Trong lần trở lại này, chúng tôi cảm nhận xã nghèo Nậm Vì đang dần “thay da đổi thịt”, cơ sở hạ tầng được đầu tư, cùng với đó là sự đổi thay trong nếp nghĩ, cách làm của người dân trong phát triển kinh tế để thoát khỏi đói nghèo. Dẫu vậy, theo chia sẻ của lãnh đạo cấp ủy, chính quyền xã thì điều kiện tự nhiên, địa hình Nậm Vì có đồi núi dốc và hiểm trở, lại bị chia cắt bởi nhiều khe suối; trình độ dân trí không đồng đều, đời sống vật chất, tinh thần của người dân còn thiếu thốn. Tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội còn tiềm ẩn nhiều phức tạp khó lường. Trong khi nguồn lực đầu tư của Nhà nước cho người dân nơi đây vẫn còn hạn chế, hạ tầng cơ sở gặp nhiều khó khăn… Bởi vậy, trong thời gian tới, xã Nậm Vì vẫn rất cần sự quan tâm, đầu tư của các cấp, ngành, tiếp sức cho người dân nơi đây có động lực vươn lên.

Pom Lót là xã có truyền thống làm nghề chế biến long nhãn của huyện Điện Biên. Có vụ, xã có 10 - 12 hộ chế biến long nhãn, tạo việc làm cho hàng trăm lao động thời vụ. Mỗi vụ nhãn, toàn xã chế biến khoảng vài chục tấn long nhãn. Tuy nhiên, năm nay không khí làm long nhãn tại các lò long trên địa bàn xã trầm lắng hơn hẳn. Đang chính vụ nhãn song cả xã chỉ có 5 lò long hoạt động và cũng không hoạt động hết công suất. Thậm chí, có hộ chỉ đốt lò long 7 - 10 ngày là tắt lửa, vùi than.

Ông Vũ Văn Minh, đội 9, xã Pom Lót làm nghề chế biến long nhãn từ năm 1998. Với 25 năm làm nghề, đến nay ông Minh đã sở hữu 3 lò chế biến long nhãn với công suất 3 tấn/mùa. Mặc dù chỉ là thời vụ song nghề chế biến long nhãn đã giúp gia đình ông Minh tăng thu nhập, cải thiện cuộc sống đồng thời tạo việc làm cho hàng chục người dân trong đội 9. Mùa nhãn năm nay, ông Minh vẫn tiếp tục công việc thường niên, song đốt lò muộn hơn và chỉ đốt 2 trong số 3 lò.

Ông Vũ Văn Minh cho biết: Nghề chế biến long nhãn ngày càng khó khăn. Mấy năm gần đây, làm nghề luôn thua lỗ vì giá long xuống thấp trong khi chi phí đầu vào đều tăng. Năm 2022, khi các vườn nhãn mới ra hoa, tôi đã đi tìm và đặt mua cả vườn để tạo vùng nguyên liệu cho các lò long hoạt động. Thời điểm nhãn chín gặp thời tiết bất lợi, mưa lớn kéo dài khiến quả nhãn rụng rất nhiều. Có vườn nhãn mua 8 triệu đồng chỉ thu hoạch được khoảng 40%; thậm chí mất trắng vườn nhãn mua 6 triệu đồng từ đầu vụ. Trong khi đó, giá than, giá thuê người bẻ nhãn, thuê người xoáy nhãn đều tăng còn giá long nhãn thành phẩm xuống thấp không đủ bù chi phí đầu tư. Do đó, vụ nhãn năm nay, tôi đốt lò muộn hơn 10 ngày so với những vụ trước; tôi cũng không mua nhãn vườn mà chuyển sang mua nhãn cân và chỉ đốt 2 lò long.

Sản phẩm long nhãn chủ yếu được bán sang thị trường Trung Quốc. Khi thị trường Trung Quốc bị hạn chế, sản phẩm thường rớt giá rất nhanh. Đầu vụ nhãn năm nay, giá long nhãn thương lái nhập khoảng 135.000 - 140.000 đồng/kg. Tuy nhiên vào chính vụ, giá giảm xuống còn 110.000 đồng/kg. Theo tính toán, chi phí đầu tư để có 1kg long nhãn khoảng 80.000 đồng (chưa tính công lao động của chủ lò long), gồm: 30.000 đồng nhãn tươi; 30.000 đồng công xoáy nhãn, 20.000 đồng tiền than đốt lò. Lợi nhuận thu được thấp so với chi phí bỏ ra. Chính vì vậy, một vài lò long chỉ sản xuất trong 15 ngày đầu vụ thay vì sản xuất 1 tháng như những năm trước.

Anh Lê Văn Tình, chủ lò long nhãn ở đội 1, xã Pom Lót cho biết: Năm nay, nhãn tươi được mùa mà giá lại rẻ tuy nhiên nếu lò long nào tham mua cả vườn thì khả năng thua lỗ rất cao. Bởi vì sản phẩm long nhãn bán được hay không phụ thuộc hoàn toàn thị trường Trung Quốc. Hiện nay, thị trường đang chững, giá long giảm sâu trong khi giá than đá rất cao. Năm nay hầu như chủ lò nào cũng vừa làm vừa nghe ngóng, không dám mạo hiểm đầu tư nhiều. Riêng nhà tôi, những năm trước đều đốt hết công suất 3 lò long nhưng năm nay tôi chỉ đốt 2 lò, sản xuất cầm chừng hơn mọi năm. Dự kiến sản lượng long năm 2023 đạt khoảng 2 tấn.

Giá long nhãn xuống thấp, thị trường bấp bênh khiến nghề chế biến long nhãn ở xã Pom Lót đang giảm quy mô, sản lượng. Trao đổi về vấn đề này, ông Nguyễn Văn Luyển, Phó Chủ tịch UBND xã Pom Lót cho biết: Nghề chế biến long nhãn đã hình thành và phát triển ở xã Pom Lót từ nhiều năm nay. Cách đây 5 - 7 năm, các lò lòng hoạt động rất mạnh, sản phẩm dễ bán, góp phần tăng thu nhập cho các hộ dân. Tuy nhiên, khoảng 3 năm gần đây, số lượng hộ tham gia sản xuất long nhãn có dấu hiệu giảm. Nguyên nhân là do diện tích vườn nhãn trên địa bàn xã bị thu hẹp; thương lái thu mua ít, giá long nhãn thấp. Bên cạnh đó, những năm gần đây tỉnh Sơn La phát triển mạnh mẽ diện tích vườn nhãn, đầu tư nhà xưởng, dây chuyền công nghệ hiện đại nên sản phẩm long nhãn có chất lượng và tính cạnh tranh cao hơn so với sản phẩm ở Điện Biên.

Tương tự xã Pom Lót, các lò long nhãn tại xã Noong Hẹt cũng hoạt động cầm chừng. Theo thống kê sơ bộ, năm nay toàn xã có chưa đến 10 lò sản xuất long nhãn hoạt động, ít nhất trong nhiều năm qua.

Chúng tôi đến thăm lò sản xuất long nhãn của ông Hà Duy Tình, thôn Tân Lập, xã Noong Hẹt. Ông Tình vừa đóng gói long nhãn vừa chia sẻ: “Mùa long nhãn năm nay thực sự khó khăn. Bên cạnh giá thấp, chi phí đầu tư cao, cơ sở của tôi gặp rất nhiều khó khăn trong việc thuê lao động xoáy long. Các cháu học sinh đã đi học, đi làm hết; người dân cũng không mấy mặn mà dẫn đến thiếu người làm. Chính vì vậy, năm nay, tôi chỉ đốt 2 trong số 4 lò long nhãn”.

Các lò long nhãn sản xuất cầm chừng ảnh hưởng không nhỏ đến nguồn thu nhập của các chủ vườn nhãn trên địa bàn huyện Điện Biên. Chị Cà Thị Duyên, bản Bông, xã Noong Hẹt cho biết: Gia đình tôi có 20 cây nhãn cho thu hoạch. Những năm trước, khi vườn nhãn mới bắt đầu ra hoa đã có nhiều người đến hỏi mua cả vườn hoặc mua theo cây. Tuy nhiên, năm nay nhãn được mùa mà không thấy ai đến hỏi mua. Do đó, gia đình tôi phải tự thu hoạch đi bán ở chợ hoặc chở đến tận lò sản xuất long nhãn để bán. Dự ước sản lượng vườn nhãn khoảng 8 tạ quả, đã thu hoạch được khoảng 60%. Nhãn được mùa nhưng giá rất rẻ, bán tại lò long chỉ được 3.000 đồng/kg; thu nhập từ vườn nhãn năm nay giảm so với mọi năm.

Nhiều năm qua, ông Chuyền luôn tích cực tuyên truyền vận động người dân làm kinh tế, xóa đói giảm nghèo. Ông Chuyền chia sẻ: Ðể tận dụng nguồn lực về đất đai, nguồn nước, tôi tích cực chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi. Theo tôi, mình có làm trước thì dân bản mới làm theo. Hiện tại gia đình tôi có 1ha cà phê, 1ha mắc ca và 8.000m2 ao nuôi cá. Kết hợp lại, mỗi năm mô hình cho gia đình nguồn thu nhập trên 150 triệu đồng. Thấy mô hình kết hợp, cây trồng và thủy sản của gia đình tôi có hiệu quả kinh tế cao, ít tốn nhân công chăm sóc, nhiều hộ trong bản dần học tập làm theo.

Ông Lò Văn Tuấn, Phó Chủ tịch UBND xã Quài Nưa cho biết: Do địa hình vùng cao, trước kia hướng phát triển sinh kế của dân bản chủ yếu là làm nương năng suất thấp và chăn nuôi tự phát nên đời sống rất khó khăn. Từ năm 2009, khi bắt đầu có dự án trồng cà phê, ông Chuyền là trưởng bản Bó (trước khi sát nhập thành bản Bó Giáng), đã là một trong những người tiên phong trong chuyển đổi cơ cấu cây trồng. Ðồng thời, với vai trò là trưởng bản, người có uy tín trong cộng đồng dân cư, ông Chuyền tích cực vận động bà con cùng làm.

Năm 2015, trên địa bàn huyện bắt đầu có dự án trồng mắc ca; bản Bó cũng là một trong những bản đầu tiên chuyển đổi. Nhờ vị thế, uy tín của mình, ông Chuyền đã khuyến khích đa số người dân trong bản học tập, làm theo. Ðể khai thác tối đa những lợi thế sẵn có của địa phương, tại những thung lũng trên địa bàn, già làng Chuyền khuyến khích bà con đắp thành ao để nuôi thủy sản, trồng cỏ voi làm thức ăn nuôi cá và các loại gia súc khác. Hiện tại cả bản Bó Giáng có 144 hộ, trên 600 nhân khẩu (còn 36 hộ nghèo). Từ những mô hình kết hợp, các hộ dân trong bản dần ổn định cuộc sống, kinh tế phát triển, thúc đẩy xóa đói giảm nghèo bền vững.

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh không có khu công nghiệp sản xuất, chế biến; các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, kinh doanh hoạt động với quy mô nhỏ, lẻ. Hàng hóa chủ yếu được nhập từ các tỉnh khác về bằng xe khách, xe tải. Do đó, các đối tượng sử dụng nhiều phương thức, thủ đoạn vận chuyển nhằm trốn tránh sự kiểm tra của cơ quan chức năng như: Xé lẻ, lợi dụng giờ cao điểm, sử dụng dịch vụ chuyển phát nhanh, shipper; giao dịch bằng phương tiện kỹ thuật số, thiết bị viễn thông, ứng dụng mạng xã hội… gây khó khăn cho lực lượng chức năng trong công tác kiểm tra, kiểm soát, xử lý vi phạm. Theo đánh giá của Cục QLTT tỉnh, công tác nắm bắt thông tin, phương thức thủ đoạn của các đối tượng vi phạm hiện nay còn hạn chế; nhất là trên môi trường trực tuyến và mạng xã hội (zalo, facebook, tiktok). Trong khi đó, địa bàn quản lý rộng, thương nhân phân tán, lực lượng chức năng mỏng (đội QLTT liên huyện, quản lý trên địa bàn 3 - 4 huyện, thị xã chỉ được giao từ 8 - 10 công chức), giao thông đi lại khó khăn nhất là mùa mưa. Ngoài ra, trình độ cán bộ công chức không đồng đều, một số cán bộ yếu về công nghệ thông tin và ứng dụng hệ thống INS vào công tác chuyên môn. Hơn nữa, một bộ phận người tiêu dùng có trình độ nhận thức hạn chế, dễ dãi trong việc mua sắm hàng hóa, ham rẻ là thời cơ cho các đối tượng lợi dụng để thực hiện hành vi vi phạm.

Từ đầu năm đến nay, lực lượng QLTT đã kiểm tra 307 vụ, xử phạt vi phạm hành chính 171 vụ (chủ yếu là hàng hóa hỏng mốc, không đảm bảo an toàn thực phẩm, không niêm yết giá, quyền sở hữu công nghiệp…), thu nộp ngân sách nhà nước trên 520 triệu đồng. Ngoài ra, thanh tra chuyên ngành cũng phát hiện, xử phạt vi phạm hành chính 2 đơn vị, thu nộp ngân sách nhà nước 81 triệu đồng về hành vi sử dụng người tham gia vận chuyển không có giấy chứng nhận huấn luyện kỹ thuật an toàn vận chuyển hàng công nghiệp nguy hiểm; sử dụng người quản lý không được đào tạo, huấn luyện nghiệp vụ về phòng cháy, chữa cháy và bảo vệ môi trường theo quy định.

Theo thống kê của lực lượng chức năng, các hành vi vi phạm diễn ra theo chiều hướng tăng 20% so với cùng kỳ năm 2022. Thị trường đã và đang có những biến động về cung cầu, giá cả, nhất là về xăng dầu. Trong khi đó, thời tiết diễn biến bất thường, nguy cơ xảy ra sạt lở, lũ lụt cao; tiềm ẩn nguy cơ về dịch bệnh trên người và gia súc, gia cầm cũng ảnh hưởng đến cung ứng, lưu thông hàng hoá, hoạt động kinh doanh thương mại, dịch vụ. Tăng cường phòng, chống gian lận thương mại, Cục QLTT tỉnh đã tổ chức quyết liệt kế hoạch kiểm tra định kỳ, chuyên đề, thanh tra chuyên ngành đã được phê duyệt, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm theo quy định. Ðồng thời, theo dõi sát tình hình diễn biến cung - cầu hàng hoá, giá cả thị trường. Ðặc biệt là yêu cầu các Ðội QLTT tăng cường trên địa bàn theo từng thời điểm và tập trung vào các mặt hàng thiết yếu, nguyên, nhiên liệu, y tế phòng chống dịch, sản phẩm nông nghiệp, giá cước vận tải. Nhờ đó, tình hình thị trường trên địa bàn tỉnh từ đầu năm đến nay được giữ vững ổn định, nguồn hàng hoá đảm bảo đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của nhân dân, không có tình trạng đứt, gãy nguồn cung, khan hiếm hàng hoá, găm hàng, tăng giá bất hợp lý nhằm thu lợi bất chính.

Công ty đấu giá Hợp danh DVL phối hợp với Trung tâm Phát triển quỹ đất (Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh) thông báo tổ chức bán đấu giá quyền sử dụng đất cho thuê thuộc khu vực Bến xe khách cũ tỉnh Ðiện Biên. Khu đất có diện tích gần 2.600m2 được đấu giá với mức khởi điểm gần 56,82 tỉ đồng cho 50 năm sử dụng theo hình thức Nhà nước cho thuê đất trả tiền một lần để thực hiện xây dựng công trình thương mại, dịch vụ theo quy hoạch.

Theo đó, nhà đầu tư phải đặt trước hơn 11,36 tỉ đồng để tham gia đấu giá. Khu đất này đã được UBND tỉnh phê duyệt quy hoạch phân khu tỉ lệ 1/5.000 khu trung tâm hiện hữu TP. Ðiện Biên Phủ. Về quy hoạch xây dựng chi tiết, UBND tỉnh chấp thuận mật độ xây dựng tối đa 60%, chiều cao công trình tối đa 12 tầng, hệ số sử dụng đất tối đa 7,2 lần. Tuy nhiên, đơn vị tổ chức thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất thông báo bán hồ sơ từ ngày 7/4 - 9/5/2023 nhưng không có nhà đầu tư đăng ký mua hồ sơ tham gia đấu giá.

Ðể tháo gỡ khó khăn, UBND tỉnh đã ban hành quyết định về việc phê duyệt giá khởi điểm đấu giá quyền sử dụng đất theo hình thức từ trả tiền một lần sang trả tiền thuê đất hàng năm. Trên cơ sở giá khởi điểm, Sở Tài nguyên và Môi trường đã chỉ đạo tổ chức thực hiện đấu giá theo quy định. Ðến nay, đã lựa chọn Công ty đấu giá Hợp danh DVL là đơn vị tổ chức thực hiện đấu giá quyền sử dụng khu đất và tổ chức thông báo bán hồ sơ. Song, theo thông tin từ Trung tâm Phát triển quỹ đất (Sở Tài nguyên và Môi trường) lần này cũng không có nhà đầu tư đăng ký mua hồ sơ tham gia đấu giá.

Tương tự, dự án đấu giá quyền sử dụng đất khu đất X78 (xã Thanh Xương, huyện Ðiện Biên), từ đầu năm 2022 UBND tỉnh đã giao đất cho Trung tâm Phát triển quỹ đất (Sở Tài nguyên và Môi trường) quản lý theo quy hoạch với diện tích hơn 3.982m2 để thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất. Sở Tài nguyên và Môi trường chỉ đạo xây dựng phương án đấu giá quyền sử dụng đất gửi các sở, ngành tham gia ý kiến; hiện nay đang tổng hợp hoàn thiện phương án đấu giá trình UBND tỉnh phê duyệt. Tuy nhiên, hiện nay vẫn chưa triển khai đấu giá được do vướng mắc việc xử lý tài sản trên đất. Sở Tài nguyên và Môi trường đã báo cáo và đề nghị UBND tỉnh xem xét đề nghị Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh làm việc với Công ty TNHH Thương mại Thái Thành thực hiện tháo dỡ tài sản trên đất để bàn giao cho Sở Tài nguyên và Môi trường tổ chức đấu giá đất theo quy định.

Ðối với cấp huyện, thời gian qua việc đấu giá quyền sử dụng đất, tăng thu ngân sách địa phương cũng gặp nhiều khó khăn. Từ đầu năm đến nay, nhiều địa phương chưa tổ chức đấu giá được hoặc có nhưng rất ít. Ðơn cử, từ đầu năm đến nay huyện Tuần Giáo mới chỉ đấu giá thành công 1 ô đất ở, diện tích 71,5m2, thu ngân sách Nhà nước 6,1 tỷ đồng.

Ông Lò Văn Mong, Phó Giám đốc phụ trách Trung tâm Quản lý đất đai huyện Tuần Giáo cho biết: Năm 2023 kế hoạch tỉnh, huyện giao thu từ việc đấu giá quyền sử dụng đất trên địa bàn huyện là 15 tỷ đồng. Hiện mới đấu giá thành công 1 thửa, còn lại đang hoàn tất các thủ tục để đưa vào đấu giá trong năm nay, chủ yếu là đất ở. Tuy nhiên, việc đấu giá đất gặp nhiều khó khăn do nhu cầu thị trường đất ở tại Tuần Giáo đang trong tình trạng trầm lắng, ít người mua.

Tại các huyện khác, việc đấu giá quyền sử dụng đất gặp nhiều khó khăn do nhu cầu về đất ở của người dân không cao đã ảnh hưởng không nhỏ đến việc thực hiện đầu tư và phát triển các khu đô thị tạo nguồn thu từ đất. Ðồng thời, ảnh hưởng đến nguồn thu ngân sách địa phương. Cụ thể, kết quả thu ngân sách Nhà nước từ đấu giá quyền sử dụng đất trên địa bàn tỉnh trong 6 tháng đầu năm đạt thấp so với dự toán. Năm 2023, dự toán thu tiền sử dụng đất 1.300 tỷ đồng (cấp tỉnh thực hiện hơn 1.176 tỷ đồng và cấp huyện thực hiện gần 124 tỷ đồng). Tuy nhiên, 6 tháng đầu năm toàn tỉnh chỉ đạt 150 tỷ đồng, bằng 30% dự toán Trung ương giao và đạt 11,5% dự toán tỉnh giao thu. Riêng số thu tiền sử dụng đất thuộc ngân sách cấp tỉnh 6 tháng đầu năm ước thực hiện đạt 62 tỷ, bằng 5,3% dự toán giao.

Thực hiện Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Ðiện Biên thời kỳ 2006 - 2020 và điều chỉnh quy hoạch, tỉnh ta đã đạt được nhiều kết quả quan trọng trên các lĩnh vực. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tăng tỷ trọng công nghiệp - xây dựng và dịch vụ; giảm tỷ trọng nông, lâm nghiệp và thủy sản. Mô hình tăng trưởng chuyển dịch từ chiều rộng sang chiều sâu và nâng cao chất lượng tăng trưởng; kết cấu hạ tầng ngày càng được đầu tư; khai thác hiệu quả các tiềm năng, lợi thế; giải quyết việc làm, bảo đảm an sinh xã hội; tình hình an ninh chính trị, trật tự xã hội ổn định.

Nhằm khắc phục những tồn tại, hạn chế, định hình cho từng không gian phát triển để khai thác tối đa tiềm năng, lợi thế của từng khu vực, từng vùng, phù hợp với bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, ngày 5/1/2021 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 301/QÐ-TTg về việc phê duyệt nhiệm vụ lập quy hoạch tỉnh Ðiện Biên thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Tỉnh Ðiện Biên đã vào cuộc với tâm thế quyết tâm, quyết liệt tổ chức lập quy hoạch. Ðồng thời, xác định đây là công cụ pháp lý quan trọng để hoạch định chính sách và kiến tạo động lực phát triển; tổ chức không gian phát triển kinh tế - xã hội bảo đảm tính kết nối đồng bộ giữa quy hoạch quốc gia với quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh nhằm khai thác tối đa tiềm năng, lợi thế của tỉnh. Ðồng thời loại bỏ các quy hoạch chồng chéo, cản trở phát triển của tỉnh; tạo sự phát triển hài hòa, nâng cao năng lực cạnh tranh.

Ðến nay, tỉnh Ðiện Biên đã tổ chức nhiều hội nghị tham vấn các chủ thể ở nhiều cấp khác nhau từ các bộ, ngành Trung ương, các chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài nước, đến các địa phương trong vùng và liền kề, lãnh đạo tỉnh qua các thời kỳ. Tổ chức lấy ý kiến rộng rãi của người dân, cộng đồng dân cư để lắng nghe, tiếp thu ý kiến góp ý nhằm hoàn thiện quy hoạch tỉnh. Do đó “bức tranh” quy hoạch mới tỉnh đã sắp xếp lại những mảng màu kinh tế - xã hội không hợp lý trước đây, tạo nên những “gam màu” mới, đậm nét trên cơ sở phân tích lợi thế so sánh và các điều kiện tự nhiên của tỉnh. Kinh tế - xã hội được bố trí cân xứng, hài hòa cả trong tỉnh và khu vực nhưng vẫn tạo ra những nét riêng của Ðiện Biên.

Một trong những mục tiêu quy hoạch tỉnh hướng đến là phấn đấu đến năm 2030, Ðiện Biên trở thành tỉnh có kinh tế phát triển khá trong khu vực trung du và miền núi phía Bắc. Tốc độ tăng trưởng kinh tế trung bình giai đoạn 2021 - 2030 là 10,66%/năm. Ðến năm 2030, dân số toàn tỉnh đạt trên 800.000 người; tỷ lệ lao động qua đào tạo trên 70%; GRDP bình quân theo giá hiện hành đạt trên 114,2 triệu đồng/người và thu ngân sách Nhà nước trên địa bàn đạt trên 5.000 tỷ đồng. 100% xã, phường, thị trấn đạt tiêu chí quốc gia về y tế xã; 100% người dân được sử dụng điện lưới quốc gia, được sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh... Ðồng thời, phấn đấu đưa tỉnh Ðiện Biên trở thành một trong những tỉnh dẫn đầu về phát triển lâm nghiệp của cả nước, điển hình về giảm nghèo bền vững (tỷ lệ hộ nghèo đa chiều giảm xuống dưới 10%); hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ, hiện đại; tỷ lệ đô thị hóa đạt trên 34%; xây dựng TP. Ðiện Biên Phủ trở thành đô thị xanh - sạch - văn minh, hoàn thành tiêu chí đô thị loại II.

Ðể hiện thực hóa các mục tiêu, Ðiện Biên chú trọng phát triển đồng bộ các ngành, lĩnh vực quan trọng, bao gồm: Nông - lâm nghiệp, du lịch, xây dựng, thương mại dịch vụ và công nghiệp. Trong đó, nông - lâm nghiệp là nền tảng, xây dựng là động lực và du lịch là lĩnh vực kinh tế mũi nhọn để phát triển tỉnh. Bên cạnh đó, quy hoạch tỉnh đề xuất định hướng tổ chức không gian phát triển tỉnh dựa trên 3 vùng phát triển kinh tế, 4 cực tăng trưởng và 4 hành lang phát triển. Gồm vùng kinh tế I (vùng kinh tế động lực) sẽ phát triển đa dạng các lĩnh vực, bao gồm TP. Ðiện Biên Phủ, huyện Ðiện Biên và Ðiện Biên Ðông. Vùng kinh tế II tập trung phát triển kinh tế nông - lâm nghiệp và công nghiệp chế biến, du lịch tại các huyện Tủa Chùa, Tuần Giáo và Mường Ảng. Vùng kinh tế III tập trung phát triển nông - lâm nghiệp và thuỷ sản, du lịch thương mại dịch vụ, bao gồm các huyện Mường Nhé, Nậm Pồ, Mường Chà và TX. Mường Lay.

Trong quy hoạch, Ðiện Biên xác định làm tốt quy hoạch các cực tăng trưởng chính, gồm 4 cực: TP. Ðiện Biên Phủ, TX. Mường Lay, thị trấn Tuần Giáo (huyện Tuần Giáo) và thị trấn Mường Nhé (huyện Mường Nhé); và 4 hành lang phát triển: trục kinh tế động lực theo quốc lộ 279, tuyến cao tốc Ðiện Biên - Sơn La - Hà Nội, gắn với Cảng Hàng không Ðiện Biên; trục phát triển kinh tế dọc theo quốc lộ 12; trục phát triển kinh tế dọc theo quốc lộ 6 và trục phát triển kinh tế dọc theo quốc lộ 4H kết nối với vùng phía Tây của tỉnh.

Trong đó, TP. Ðiện Biên Phủ là trung tâm chính trị, hành chính, kinh tế, văn hóa, giữ vai trò trọng yếu về quốc phòng - an ninh của vùng Tây Bắc, vùng trung du và miền núi phía Bắc; là đầu mối giao lưu kinh tế đối ngoại và văn hóa, du lịch với các tỉnh Bắc Lào, nam Trung Quốc, Thái Lan và Myanmar. Ðồng thời, Ðiện Biên Phủ cũng là thành phố du lịch văn hóa - lịch sử cách mạng cấp quốc gia; trung tâm thương mại, dịch vụ, du lịch nghỉ dưỡng và trung chuyển trọng điểm của khu vực, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội cho tỉnh Ðiện Biên, vùng Tây Bắc và vùng trung du và miền núi phía Bắc.

Với phương pháp tiếp cận tổng hợp, khoa học và phối hợp đồng bộ giữa các ngành, lĩnh vực đến kết cấu hạ tầng, sử dụng tài nguyên, bảo vệ môi trường trong việc lập quy hoạch... Quy hoạch tỉnh Ðiện Biên thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 sẽ mở ra tầm nhìn mới cho Ðiện Biên trong giai đoạn phát triển mới, bền vững trên cả 3 trụ cột kinh tế, xã hội và môi trường.

GPMB chậm mang lại nhiều hệ luỵ! Khi một dự án chậm GPMB dễ dẫn đến tăng thêm tổng vốn đầu tư, bởi mỗi thời điểm đầu tư một khác, các khoản chi phí bị tăng theo. Chậm GPMB dẫn đến công trình, dự án chậm tiến độ, chậm đưa vào khai thác sử dụng làm giảm hiệu quả đầu tư, ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội và cả cuộc sống người dân trong vùng dự án. Ðối với đầu tư công, khi dự án dằng dai, kéo dài làm tăng chi phí thi công của nhà thầu, chậm tiến độ giải ngân vốn đầu tư công. Ðiều đó sẽ làm mất cơ hội để tạo ra những động lực phát triển của địa phương.

Chậm GPMB còn là sự lãng phí, thất thoát lớn. Khi phải tăng chi phí sẽ dẫn tới tăng giá thành sản phẩm, giảm tính cạnh tranh, mất sức hút đầu tư, bỏ lỡ những cơ hội phát triển kinh tế - xã hội.

Giải pháp nào để chữa trị “căn bệnh” mãn tính mang tên chậm GPMB?

Việc đầu tiên là chính sách bồi thường phải sát thực tế và phù hợp với giá chuyển nhượng trên thị trường tại cùng một thời điểm. Song để làm tốt việc này đòi hỏi cán bộ, công chức làm công tác GPMB phải có trình độ chuyên môn cao, am hiểu pháp luật và tinh thần tận tâm phục vụ người dân. Cùng với đó là phải có bản lĩnh, tham mưu cấp thẩm quyền nắm rõ và mạnh dạn giải quyết những phát sinh từ thực tế địa bàn mà quy định của pháp luật chưa bao quát hết một cách hợp lý, hợp tình. Ðồng thời cần kịp thời công khai chính sách bồi thường, giải thích cặn kẽ kết hợp tuyên truyền, vận động để người dân hiểu đầy đủ, rõ ràng, từ đó đồng thuận.

Về phía chính quyền địa phương, cần tôn trọng, đối thoại thẳng thắn, giải quyết nguyện vọng của người dân trong khuôn khổ pháp luật, đảm bảo hài hòa lợi ích của Nhà nước, lợi ích của doanh nghiệp và quyền lợi của người dân.

Ðối với người dân có đất, tài sản thuộc phạm vi GPMB phải nhận thức được rằng: Không phải muốn giá đền bù nào, hay quyền lợi gì là được đáp ứng đầy đủ. Bởi mức giá bồi thường, hỗ trợ đền bù, tái định cư đều được áp dụng theo quy định. Ðiều cốt lõi là tìm được sự đồng thuận để việc GPMB đảm bảo hài hòa lợi ích của các bên, và người dân sớm ổn định cuộc sống còn dự án được triển khai thuận lợi, sớm đưa vào khai thác sử dụng.

GPMB là công việc phức tạp, nhạy cảm, nếu xảy ra sai sót, vi phạm sẽ dẫn đến thất thoát, lãng phí vốn đầu tư và mất lòng tin của nhân dân. Cũng vì vậy mà nhiều cán bộ rất “ngại” công tác GPMB. Thực tế thời gian qua đã tồn tại tâm lý sợ sai, sợ vi phạm của một số cán bộ, công chức trong thực thi nhiệm vụ GPMB. Tâm lý “an toàn cho bản thân” cũng là lý do công tác GPMB thiếu quyết liệt, chậm tiến độ.

Làm sao để GPMB không còn là “điểm nghẽn” của các công trình, dự án; không còn là rào cản mà phải trở thành động lực cho sự phát triển của địa phương?

Muốn vậy, công tác GPMB phải được triển khai thực hiện được đồng bộ, trách nhiệm, hiệu quả.

Trong thông báo số 105-TB/VPTU, ngày 5/8/2023 về kết luận của đồng chí Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy tại buổi kiểm tra, đôn đốc tiến độ thi công một số dự án đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng đô thị trên địa bàn TP. Ðiện Biên Phủ và huyện Ðiện Biên có nêu rõ: “... phân công nhiệm vụ rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm trong quy trình thực hiện công tác GPMB các dự án trọng điểm, các dự án phát triển đô thị, các dự án thu hút đầu tư trên địa bàn. Lấy kết quả thực hiện nhiệm vụ được giao làm thước đo để đánh giá cán bộ; làm cơ sở để quy hoạch, điều động, luân chuyển, bổ nhiệm cán bộ. Kịp thời thay thế những cán bộ không làm việc, làm việc cầm chừng, đùn đẩy trách nhiệm trong quá trình thực hiện nhiệm vụ được giao”.

Mong rằng, ý kiến chỉ đạo này được thực thi nghiêm túc. Bởi vì thực tế, thời gian qua chưa có cán bộ nào bị xử lý vì để chậm GPMB!